Sólin
Rís 05:51 • sest 21:06
Tunglið
Rís 09:47 • Sest 06:52
Flóð
Árdegis: 00:02 • Síðdegis: 12:48
Fjara
Árdegis: 06:36 • Síðdegis: 18:53
Á 4. áratug síðustu aldar stefndu Japanar að því leynt og ljóst að verða stórveldi við Kyrrahaf. Þeir hertóku Mansjúríuhérað 1931 og réðust inn í Kína 1937. Í septembermánuði árið 1940 gengu þeir í bandalag Öxulveldanna, Þýskalands og Ítalíu og í júli 1941 lögðu þeir undir sig frönsku Indó-Kína, þar sem nú er Víetnam. Bandarísk stjórnvöld, brugðust við með efnahagsþvingunum gegn Japönum og að lokum algeru banni við olíusölu til landsins í von um að það myndi fá þá ofan af frekari landvinningaáætlunum. Þessi síðasta aðgerð var kornið sem fyllti mælinn að mati japönsku stjórnarinnar því Japan var fyrst og fremst sjóveldi með stóran og öflugan flota. Ef Japanar ætluðu sér að verða óumdeilanlegt stórveldi við Kyrrahaf, þurfti flotinn að hafa olíu.
Japanska stjórnin ákvað því að stefna á mikla útþenslu sem fól í sér umfangsmikið hernám í Austur-Asíu og átti að tryggja þeim næga olíu og önnur hráefni, meðal annars til að halda út í langvinnt stríð við Kína. Japanar töldu hins vegar öruggt að Bandaríkin mundu skerast í leikinn. Isoroku Yamamoto aðmíráll, yfirmaður japanska flotans, hafði þegar samið áætlun um skyndiárás á aðalflotastöð Bandaríkjamanna á Hawaii til að lama hernaðarmátt þeirra á Kyrrahafinu. Þegar Bandaríkin næðu aftur fyrri styrk, hefðu Japanar lokið landvinningum sínum og væru reiðubúnir að takast á við bandaríska flotann. Stjórnin var í fyrstu treg, þjóðirnar tvær áttu í miklum samræðum og friðarumleitunum, en samþykkti síðan að setja áætlun Yamamotos í framkvæmd ef ákveðið yrði að hefja stríð gegn Bandaríkjunum.
Japanar undirbjuggu sig vandlega. Flugmenn og sjóliðar voru þjálfaðir sérstaklega fyrir árásina og vopn sérhönnuð til þess að granda bandarísku herskipunum. Árásarflotinn, undir stjórn Chuichi Nagumo varaaðmíráls, samanstóð af sex flugmóðurskipum, tveimur orrustuskipum, tveimur stórum beitiskipum, léttu beitiskipi, níu tundurspillum, þremur kafbátum og átta olíuskipum, alls 31 herskip. Flugmóðurskipin fluttu alls 432 flugvélar, þar af voru 353 notaðar til árásarinnar.
Hernaðaráætlun Japana var í hæsta máta áhættusöm, hún krafðist þátttöku stærsta hluta flota þeirra og alger leynd þurfti að hvíla yfir henni. Því héldu skipin úr höfn eitt og eitt í einu frá Japan, það fyrsta 15. nóvember 1941, til að vekja sem minnstar grunsemdir. Árásarflotinn safnaðist síðan saman og hélt suður á bóginn, fjarri öllum venjulegum siglingaleiðum og án talstöðvasamskipta. Þann 26. nóvember kom flotadeildin sér fyrir 1.600 km norðan við Hawaii og bjó sig til árásar á Perluhöfn. Fyrsta desember komst japanska stjórnin að þeirri niðurstöðu að stríð við Bandaríkin væri óumflýjanlegt og daginn eftir voru skilaboð send til árásarflotans, „Klífið Niitakafjall“, dulmál sem þýddi að ráðist skyldi til atlögu morguninn 7. desember. Dagsetningin var úthugsuð, á sunnudagsmorgni þegar Bandaríkjamenn uggðu síst að sér, hermenn margir í leyfi og borgarar á leið til kirkju. Árásarflotinn kom sér fyrir 440 km norðan Hawaii og þaðan lögðu flugvélarnar af stað í átt til Oahu.
Skemmst er frá því að segja að herbragð Japana heppnaðist og þeir komu Bandaríkjamönnum gersamlega að óvörum. Flugstjórinn Mitsuo Fuchida, sem leiddi fyrri árásarbylgjuna, gat glaður í bragði flutt dulmálið og herópið fræga „Tora! Tora! Tora!“ („tora“ þýðir á japönsku „tígrisdýr“) sem gaf til kynna að engar varnir væru fyrir. Í grófum dráttum var atburðarásin þann 7. desember 1941 þessi:
| Atburðarásin 7. desember 1941 við Perluhöfn | |
| 03:42 | Tundurduflaslæðarinn Condor verður var við kafbát við innsiglinguna að flotahöfninni. |
| 06:10 | Flugvélar fyrri árásarbylgjunnar hefja flugtak. |
| 06:45 | Tundurspillirinn Ward ræðst á og grandar óþekktum dvergkafbáti við innsiglinguna. |
| 07:02 | Ratsjárstöð verður vör við ókunnar flugvélar en yfirmaður telur þær vera bandarískar sprengjuflugvélar sem von er á. |
| 07:15 | Eftir miklar tafir við dulmálssendingar, berst loks tilkynning um kafbátinn sem Ward grandaði, til æðstu yfirmanna. Ákveðið er að bíða eftir staðfestingu. |
| 07:40 | Japönsku flugvélarnar koma að eyjunni Oahu. |
| 07:55 | Fyrstu sprengjurnar byrja að falla. |
| 08:00 | 12 óvopnaðar bandarískar sprengjuflugvélar af gerðinni B-17 koma inn til lendingar á eyjunni Oahu frá Bandaríkjunum. |
| 08:10 | Skotfærageymsla orrustuskipsins Arizona springur. Vitni lýsa því svo að skipið hafi lyfst upp um 5-6 metra og brotnað í tvennt. Níu mínútum síðar lá það á hafsbotni og með því fórust 1.177 sjóliðar. |
| 08:17 | Tundurspillirinn Helm flýr til hafs en siglir þá fram á strandaðan japanskan dvergkafbát. Helm leggur til atlögu, fellir annan skipverjann en hinn flýr og er handtekinn á landi. Fimmtán mínútum síðar grandar tundurspillirinn Monaghan öðrum dvergkafbáti. |
| 08:50 | Orrustuskipinu Nevada tekst að sigla af stað og gerir örvæntingarfulla tilraun til þess að komast út úr flotahöfninni. Japanar reyna hins vegar að sökkva skipinu í þröngri innsiglingunni og loka þar með höfninni. Áhöfnin ákveður að sigla skipinu í strand frekar en að hætta á slíkt. |
| 08:55 | Seinni árásarbylgjan kemur inn til árásar frá japönsku flugmóðurskipunum. |
| 10:00 | Árásarvélarnar halda til baka og eftir harðar rökræður við undirmenn sína ákveður Nagumo að halda til baka í stað þess að eyðileggja varnarlaus hernaðarmannvirkin við Perluhöfn. |
Alls fórust 2.390 Bandaríkjamenn í árásinni. Tvö orrustuskip, eitt skotæfingaskip, tveir tundurspillar og 188 flugvélar eyðilögðust. Þrjú orrustuskip löskuðust en hægt var að gera við þau síðar. Sama máli gegndi um þrjú beitiskip, einn tundurspilli, flugbátaskip, viðgerðaskip og 159 flugvélar. Japanar misstu aftur á móti einungis 29 flugvélar í árásinni, stóran kafbát og 5 dvergkafbáta. Auk óþekkts fjölda á stóra kafbátnum fórust 64 Japanar. Skyndiárás Japana hafði afdrífaríkar afleiðingar fyrir framtíðaráætlanir þeirra á Kyrrahafi. Fyrir árásina á Perluhöfn höfðu Bandaríkjamenn einungis ætlað sér að heyja varnarstríð ef til hernaðar við Japana kæmi, og einbeita sér að Evrópu þess í stað. Þetta hefði hugsanlega gert Japönum kleift að hertaka allar evrópsku nýlendurnar í Austur-Asíu, jafnvel Ástralíu líka. Þar með hefðu þeir komist yfir mikið magn hráefna og olíu án íhlutunar Bandaríkjanna.
Japönum sást yfir að sprengja olíutanka og viðgerðarstöðvar bandaríska flotans, en það gerði bandaríska flotanum kleift að bregðast ótrúlega fljótt við sókn þess japanska síðar meir. Afdrifaríkast var að árásarflotinn náði ekki meginmarkmiði sínu, að eyðileggja flugmóðurskipaflota Bandaríkjamanna. Leyniþjónusta Japana gerði þau mistök að staðsetja öll flugmóðurskipin í Perluhöfn en aðeins tvö flugmóðurskip af fjórum skipum bandaríska flotans höfðu aðsetur í Perluhöfn og þau voru bæði fjarri Oahueyju 7. desember. Öll þessi flugmóðurskip áttu eftir að koma mikið við sögu eftir því sem leið á seinni heimsstyrjöldina, sér í lagi í orrustunni við Midway-eyju, 3.-6. júní 1942. Eftir þá orrustu var í raun útséð um örlög japanska flotann eins og Yamamoto hafði spáð sjálfur fyrir ef árásin 7. desember heppnaðist ekki fullkomlega. Árásin þjappaði bandarísku þjóðinni saman og hún stóð sameinuð að baki ríkisstjórninni og þinginu þegar lýst var yfir stríði gegn Japan daginn eftir, 8. desember 1941. Viðhorf þjóðarinnar til stríðsins í Evrópu hafði verið í átt til hlutleysis meðan æðstu ráðamenn, sérstaklega Roosevelt forseti, biðu eftir tækifæri til að grípa frekar inn í stríðið við Öxulveldin með öðrum hætti en að útvega Bretum vopn og verja skipaleiðir yfir Atlantshafið. Perluhöfn hafði því mikið áróðurslegt gildi fyrir Bandaríkin og Bandamenn í seinni heimsstyrjöldinni. Í þessu samhengi má líkja 7. desember 1941 við 11. september 2001, báðir þessir dagar í sögunni sameinuðu Bandaríkjamenn gegn „óvininum“. Frekara lesefni á Vísindavefnum:
- Hvað gerði Japaninn Hideki Tojo í seinni heimsstyrjöldinni? eftir Hrannar Baldvinsson
- Hvernig töpuðu Þjóðverjar seinni heimsstyrjöldinni? eftir Skúla Sæland
- Hversu mörgum íslenskum skipum var sökkt í seinni heimsstyrjöldinni? eftir Skúla Sæland
- Walter Lord: Árásin mikla. Setberg, Reykjavík 1974. Björn Jónsson íslenskaði
- National Geographic: Remembering Pearl Harbor
- Pearl Harbor: Remembered
- A History of the Battle for Australia 1942-43. Skoðað 11.9.2003.
- Naval Historical Center
- Af vefsetri Encyclopædia Britannica:
Hvað féllu margir menn og hvað eyðilögðust margar flugvélar þegar ráðist var á Pearl Harbor?
