Sólin Sólin Rís 05:40 • sest 21:16 í Reykjavík
Tunglið Tunglið Rís 15:13 • Sest 05:59 í Reykjavík
Flóð Flóð Árdegis: 03:57 • Síðdegis: 16:31 í Reykjavík
Fjaran Fjara Árdegis: 10:23 • Síðdegis: 22:34 í Reykjavík
Árnastofnun - mynd í *Árnarstofnun

Hvernig tala menn í belg og biðu?

Guðrún Kvaran

Orðasambandið í belg og biðu er fyrst þekkt á 19. öld samkvæmt Ritmálssafni Orðabókar Háskólans en það gæti vel verið eitthvað eldra. Í dæminu er það notað með sögninni að þylja. Sambandið merkir ‘hugsunarlaust, í samfelldri bunu, í hrærigraut’ og er notað með ýmsum sögnum eins og lesa, læra, tala.


Sennilegt er talið að orðasambandið í belg og biðu hafi í fyrstu verið notað um bænir sjómanna sem þeir fóru með áður en lagt var af stað í róður eða siglingu.

Orðið biða er meðal annars notað um dufl og belgur er notað í sjómannamáli um lóðabelg. Halldór Halldórsson gat sér þess til í bókinni Íslenzkt orðtakasafn (1968: 58–59) að orðtakið ætti rætur að rekja til sjómannamáls. Hann taldi eðlilegast að líta á belg og biðu sem samstæð orð sem fylgdust að og að það gerðu þau einungis meðal sjómanna. Honum virtist því sennilegast að orðtakið hefði í fyrstu verið notað um bænir sjómanna, sjóferðabænir, sem þeir fóru með áður en lagt var af stað í róður eða siglingu. Þessi skýring er mjög sennileg. Hin almenna notkun hefur síðan þróast út frá bænaþulunni.

Mynd:

Höfundur

Guðrún Kvaran

prófessor

Útgáfudagur

13.2.2009

Spyrjandi

Nína, f. 1998

Tilvísun

Guðrún Kvaran. „Hvernig tala menn í belg og biðu?“ Vísindavefurinn, 13. febrúar 2009. Sótt 19. apríl 2024. http://visindavefur.is/svar.php?id=50562.

Guðrún Kvaran. (2009, 13. febrúar). Hvernig tala menn í belg og biðu? Vísindavefurinn. Sótt af http://visindavefur.is/svar.php?id=50562

Guðrún Kvaran. „Hvernig tala menn í belg og biðu?“ Vísindavefurinn. 13. feb. 2009. Vefsíða. 19. apr. 2024. <http://visindavefur.is/svar.php?id=50562>.

Chicago | APA | MLA

Spyrja

Sendu inn spurningu LeiðbeiningarTil baka

Hér getur þú sent okkur nýjar spurningar um vísindaleg efni.

Hafðu spurninguna stutta og hnitmiðaða og sendu aðeins eina í einu. Einlægar og vandaðar spurningar um mikilvæg efni eru líklegastar til að kalla fram vönduð og greið svör. Ekki er víst að tími vinnist til að svara öllum spurningum.

Persónulegar upplýsingar um spyrjendur eru eingöngu notaðar í starfsemi vefsins, til dæmis til að svör verði við hæfi spyrjenda. Spurningum er ekki sinnt ef spyrjandi villir á sér heimildir eða segir ekki nægileg deili á sér.

Spurningum sem eru ekki á verksviði vefsins er eytt.

Að öðru leyti er hægt að spyrja Vísindavefinn um allt milli himins og jarðar!

=

Senda grein til vinar

=

Hvernig tala menn í belg og biðu?
Orðasambandið í belg og biðu er fyrst þekkt á 19. öld samkvæmt Ritmálssafni Orðabókar Háskólans en það gæti vel verið eitthvað eldra. Í dæminu er það notað með sögninni að þylja. Sambandið merkir ‘hugsunarlaust, í samfelldri bunu, í hrærigraut’ og er notað með ýmsum sögnum eins og lesa, læra, tala.


Sennilegt er talið að orðasambandið í belg og biðu hafi í fyrstu verið notað um bænir sjómanna sem þeir fóru með áður en lagt var af stað í róður eða siglingu.

Orðið biða er meðal annars notað um dufl og belgur er notað í sjómannamáli um lóðabelg. Halldór Halldórsson gat sér þess til í bókinni Íslenzkt orðtakasafn (1968: 58–59) að orðtakið ætti rætur að rekja til sjómannamáls. Hann taldi eðlilegast að líta á belg og biðu sem samstæð orð sem fylgdust að og að það gerðu þau einungis meðal sjómanna. Honum virtist því sennilegast að orðtakið hefði í fyrstu verið notað um bænir sjómanna, sjóferðabænir, sem þeir fóru með áður en lagt var af stað í róður eða siglingu. Þessi skýring er mjög sennileg. Hin almenna notkun hefur síðan þróast út frá bænaþulunni.

Mynd:...