Sólin
Rís 05:36 • sest 21:19
Tunglið
Rís 16:44 • Sest 05:50
Flóð
Árdegis: 04:37 • Síðdegis: 17:05
Fjara
Árdegis: 10:57 • Síðdegis: 23:09
Fyrst er vert að spyrja spurningarinnar: hvernig segjum við frá lífi manns? Við gætum reynt að segja frá bókstaflega öllu sem maðurinn gerði um dagana. Það yrði líklega löng og þreytandi frásögn. Þá gætum við reynt að kynna okkur allt það sem er vitað um líf mannsins og fellt það undir eitt lýsingarorð. Til dæmis svona: Lífið hjá Þorsteini Egilssyni var tíðindalítið. Eða svona: Lífið hjá Þorsteini Egilssyni var margbrotið. En það er ekki mjög gagnlegt. Best væri þá líklega að fara einhvern milliveg, segja hvorki of mikið né of lítið um það sem dreif á daga mannsins. En þó að við segjum á þennan hátt frá því sem maðurinn gerði þá vantar til dæmis allt um það hvað hann hugsaði. Það er lítið hægt að segja um hugsanir annarra nema þeir uppljóstri þeim sjálfir. Og vitum við alltaf hvað við hugsum? Til dæmis þegar við erum sofandi? Þær hugsanir köllum við drauma, kannski til að telja okkur trú um að við stýrum hugsunum okkar sjálf. Um drauma og dagdrauma er meðal annars hægt að lesa í svörum við spurningunum Er mark að draumum? og Hvaða gildi hafa dagdraumar? Það er greinilega ekki heiglum hent að lýsa lífi manns. En um líf Þorsteins Egilssonar gildir að allt sem við getum hugsanlega vitað um það er eiginlega bara að finna í tveimur Íslendingasögum. Við getum ekki spurt hann sjálfan því hann er löngu látinn. Einfaldar það ekki málið? Kannski ekki. Í fyrsta lagi segja heimildirnar um Þorstein Egilsson frá sögupersónunni Þorsteini Egilssyni en ekki beinlínis frá manninum. Það gildir að vísu um allt það sem við skrifum um aðra sem eru ekki lengur meðal okkar. Skrifin eru fyrst og fremst heimild um það hvernig persónunni er lýst. En þau eru einnig heimild um persónuna, nema það sem er skrifað sé beinlínis rangt. Þeir sem hafa áhuga á að lesa meira um efni tengt þessu geta lesið fróðlegt svar Helga Skúla Kjartanssonar við spurningunni Hvað er leif í sagnfræði? Þar er nokkuð fjallað um greinarmun á hugtökunum leif og heimild. Tökum eitt dæmi: Segjum að ég ætli mér að skrifa örstutta lýsingu á lífi raunverulegrar persónu. Lýsingin er svona: "Davíð Oddsson seðlabankastjóri burstaði tennurnar morguninn 12. nóvember árið 2007." Mörgum þykir þetta líklega segja lítið um líf mannsins. Þetta er fyrst og fremst heimild um það hvernig sá sem skrifaði kaus að lýsa einum atburði í lífi hans. En ef við gefum okkur að einhvern tíma í framtíðinni verði allar heimildir um þennan mann glataðar, nema þessi örstutta lýsing, þá er hún gagnleg heimild um manninn. Hún segir til dæmis að hann hafi verið seðlabankastjóri. Og ef allar heimildir um daglegt líf fólks á þessum tíma glötuðust líka þá væri þetta stórmerkileg heimild um tannhirðu snemma á 21. öld. Þannig geta afskaplega litlar heimildir sagt ýmislegt um líf annarra. En vegna þess að svo mikið er til af heimildum um Davíð Oddsson og tannhirðu á 21. öld er þetta eiginlega alveg gagnslaus heimild um líf hans. Hún er varla annað en heimild um það hvernig persónunni var lýst hér. Hún er heimild um heimild.
En hvernig var þá lífið hjá Þorsteini Egilssyni? Við vitum það ekki. En heimildir um líf bókmenntapersónunnar greina meðal annars frá því að pabbi hans hafi ekki haft miklar mætur á honum og að Þorsteini hafi ekki þótt mjög vænt um pabba sinn (Egils saga, 82. kafli). Þorsteinn Egilsson stóð í nokkrum deilum við nágranna sinn eins og oft gerist í Íslendingasögum (Egils saga, sjá frá og með 82. kafla). Hann tók kristna trú, lét reisa kirkju, varð gamall og dó sóttdauða (Egils saga 90. kafli). Svo dreymdi hann einnig merkilegan draum sem hægt er að lesa um í Gunnlaugs sögu Ormstungu. Heimildir og myndir:
