Neon (Ne) er frumefni, eitt svonefndra eðalgasa sem má finna í dálkinum lengst til hægri í lotukerfinu. Þau gös sem þar eru eiga það sameiginlegt að ystu rafeindahvolf þeirra eru fullskipuð. Þau hvarfast því ekki við önnur efni og geta þar af leiðandi ekki brunnið, því að bruni er ekkert annað en hvörfun efnis við súrefni. Einnig leiðir af þessu að atómin eru kúlulaga og víxlverka afar lítið sín á milli. Þess vegna þarf að kæla gasið mjög mikið til að það þéttist og storkni síðan, og gasið hagar sér á allan hátt svipað því sem skilgreint er sem kjörgas (ideal gas) í varmafræði. Önnur eðalgös sem við könnumst vel við eru helín (helíum), argon, krypton og xenon. Munurinn á þessum gösum liggur fyrst og fremst í atómmassanum.
Neon hefur sætistöluna 10, mólmassann 20,2 g/mól og eðlismassann 0,0009 g/cm3. Erfitt er að halda neoni á fljótandi formi því einungis tvær og hálf gráða er á milli bræðslumarks efnisins (-248,6°C) og suðumarks (-246,1°C) þess. Við stofuhita er neon því í gasham.
Neon uppgötvaðist árið 1898 þegar efnafræðingarnir Sir William Ramsay (1852 - 1916) og Morris W. Travers (1872-1961) unnu að því að kæla andrúmsloft þar til það varð fljótandi. Þá hituðu þeir vökvann og söfnuðu þeim gastegundum sem losnuðu. Auk neons uppgötvuðust krypton og xenon við þessar tilraunir. Þótt neon finnist aðeins í mjög litlu magni í andrúmslofti jarðar er það eitt af algengustu efnum alheimsins á eftir vetni, helíni og súrefni.
Flestir þekkja hin svokölluðu neonljós sem lýsa upp skilti búða og veitingastaða víðs vegar um heiminn. "Neonljós" eru þó einungis samheiti yfir þessi ljósaskilti því mörg þeirra innihalda ekki neon heldur önnur eðalgös, svo sem krypton, xenon eða argon. Raunveruleg neonljós eru appelsínugul og gefa einn bjartasta litinn.
Frekari fróðleikur á Vísindavefnum:
Hér getur þú sent okkur nýjar spurningar um vísindaleg efni.
Hafðu spurninguna stutta og hnitmiðaða og sendu aðeins eina í einu. Einlægar og vandaðar spurningar
um mikilvæg efni eru líklegastar til að kalla fram vönduð og greið svör. Ekki er víst að tími vinnist til að
svara öllum spurningum.
Persónulegar upplýsingar um spyrjendur eru eingöngu notaðar í starfsemi vefsins, til dæmis til að
svör verði við hæfi spyrjenda. Spurningum er ekki sinnt ef spyrjandi villir á sér heimildir eða segir ekki
nægileg deili á sér.
Spurningum sem eru ekki á verksviði vefsins er eytt.
Að öðru leyti er hægt að spyrja Vísindavefinn um allt milli himins og jarðar!
Sólin
Rís 05:12 • sest 21:41
Tunglið
Rís 00:00 • Sest 00:00
Flóð
Árdegis: 08:09 • Síðdegis: 20:27
Fjara
Árdegis: 02:12 • Síðdegis: 14:14
Neon (Ne) er frumefni, eitt svonefndra eðalgasa sem má finna í dálkinum lengst til hægri í lotukerfinu. Þau gös sem þar eru eiga það sameiginlegt að ystu rafeindahvolf þeirra eru fullskipuð. Þau hvarfast því ekki við önnur efni og geta þar af leiðandi ekki brunnið, því að bruni er ekkert annað en hvörfun efnis við súrefni. Einnig leiðir af þessu að atómin eru kúlulaga og víxlverka afar lítið sín á milli. Þess vegna þarf að kæla gasið mjög mikið til að það þéttist og storkni síðan, og gasið hagar sér á allan hátt svipað því sem skilgreint er sem kjörgas (ideal gas) í varmafræði. Önnur eðalgös sem við könnumst vel við eru helín (helíum), argon, krypton og xenon. Munurinn á þessum gösum liggur fyrst og fremst í atómmassanum.
Neon hefur sætistöluna 10, mólmassann 20,2 g/mól og eðlismassann 0,0009 g/cm3. Erfitt er að halda neoni á fljótandi formi því einungis tvær og hálf gráða er á milli bræðslumarks efnisins (-248,6°C) og suðumarks (-246,1°C) þess. Við stofuhita er neon því í gasham.
Neon uppgötvaðist árið 1898 þegar efnafræðingarnir Sir William Ramsay (1852 - 1916) og Morris W. Travers (1872-1961) unnu að því að kæla andrúmsloft þar til það varð fljótandi. Þá hituðu þeir vökvann og söfnuðu þeim gastegundum sem losnuðu. Auk neons uppgötvuðust krypton og xenon við þessar tilraunir. Þótt neon finnist aðeins í mjög litlu magni í andrúmslofti jarðar er það eitt af algengustu efnum alheimsins á eftir vetni, helíni og súrefni.
Flestir þekkja hin svokölluðu neonljós sem lýsa upp skilti búða og veitingastaða víðs vegar um heiminn. "Neonljós" eru þó einungis samheiti yfir þessi ljósaskilti því mörg þeirra innihalda ekki neon heldur önnur eðalgös, svo sem krypton, xenon eða argon. Raunveruleg neonljós eru appelsínugul og gefa einn bjartasta litinn.
Frekari fróðleikur á Vísindavefnum:
Heimildir og mynd: