Hvort er rétt að segja „á misjöfnu þrífast börnin best“ eða „af misjöfnu þrífast börnin best“?

Nafn þitt

Netfang þitt

Netfang móttakanda

Ruslpóstvörn =

Svar

Hvort er rétt að segja „á misjöfnu þrífast börnin best“ eða „af misjöfnu þrífast börnin best“?
Í Ritmálsskrá Orðabókar Háskólans eru tvær heimildir um málsháttinn á misjöfnu þrífast/dafna börnin best, báðar frá 19. öld en málshátturinn þekkist vel enn í dag. Í málsháttasafni Jóns G. Friðjónssonar (2014:38 (undir barn)) er merkingin sögð ‘börn dafna best ef þau þurfa að þola blítt og strítt/gott og slæmt’. Jón vitnar í fjórar heimildir og er hin elsta frá síðasta áratugi 18. aldar. Tvær heimildanna eru hinar sömu og í Ritmálsskránni og hin fjórða er frá lokum 19. aldar.

Eldri málsháttasöfn eru einungis með forsetninguna á, til dæmis málsháttasafn Guðmundar Jónssonar sem kom út í Kaupmannahöfn 1930 og er með málsháttum sem Guðmundur safnaði meðal annars úr málsháttasöfnum frá 18. öld. Sama er að segja um málsháttasafn Finns Jónssonar frá 1920 og málsháttasafn Bjarna Vilhjálmssonar og Óskars Halldórssonar frá 1966.

Þótt öll þessi söfn hafi forsetninguna á er 19. aldar dæmi einnig að finna á timarit.is með forsetningunni af og á leitarvélinni Google koma fram dæmi með báðum forsetningunum. Í Málfarsbanka Stofnunar Árna Magnússonar í íslenskum fræðum stendur „Rétt er með farið að segja á misjöfnu þrífast börnin best.“

Heimildir:

• Bjarni Vilhjálmsson og Óskar Halldórsson. 1966. Íslenzkir málshættir. Almenna Bókafélagið, Reykjavík.
• Finnur Jónsson. 1920. Íslenzkt málsháttasafn. Kaupmannahöfn.
• Guðmundur Jónsson. 1930. Safn af íslenzkum orðskviðum. Kaupmannahöfn.
• Jón G. Friðjónsson. 2014. Orð að sönnu. Forlagið, Reykjavík.
• Málfarsbanki Stofnunar Árna Magnússonar í íslenskum fræðum. (Skoðað 30.12.2016).
• Ritmálsskrá Orðabókar Háskólans. (Skoðað 30.12.2016).

Mynd:

• Zoe Silhouette | Pictures from a trip to the pumpkin patch w… | Flickr. Myndrétthafi er Patrick Slaven. Myndin er birt undir Creative Commons-leyfi. (Sótt 30.12.2016).

...