Hér getur þú sent okkur nýjar spurningar um vísindaleg efni.
Hafðu spurninguna stutta og hnitmiðaða og sendu aðeins eina í einu. Einlægar og vandaðar spurningar
um mikilvæg efni eru líklegastar til að kalla fram vönduð og greið svör. Ekki er víst að tími vinnist til að
svara öllum spurningum.
Persónulegar upplýsingar um spyrjendur eru eingöngu notaðar í starfsemi vefsins, til dæmis til að
svör verði við hæfi spyrjenda. Spurningum er ekki sinnt ef spyrjandi villir á sér heimildir eða segir ekki
nægileg deili á sér.
Spurningum sem eru ekki á verksviði vefsins er eytt.
Að öðru leyti er hægt að spyrja Vísindavefinn um allt milli himins og jarðar!
Orðið niðursetningur var notað um þá sem hreppsyfirvöld tóku af heimilum sínum og komu fyrir til dvalar hjá öðrum fyrir greiðslu. Bæði var um börn fátækra foreldra að ræða og eldra fólk sem ekki hafði fulla starfsorku. Aðbúnaður þessa fólks var oft slæmur eins og lesa má til dæmis í blaðinu Fjallkonunni frá 1903 (Ritmálssafn Orðabókar Háskólans):
Niðursetningur kvalinn til dauða með misþyrmingum, illum aðbúnaði og viðurværisskorti.
Sögnin niðursetja var notuð þegar á 18. öld meðal annars um að koma þurfamönnum fyrir (Ritmálssafn Orðabókar Háskólans):
Niðursetningur er einnig til í merkingunni ‘útsæðiskartafla’. Í Íslensk-danskri orðabók Sigfúsar Blöndal (1920–1924:577) er notkunin sögð staðbundin við Rangárvallasýslu og Vestur-Skaftafellssýslu. Orðið í þessari merkingu er einnig í Íslenskri orðabók Eddu en ekki tekið fram að merkingin sé staðbundin.
Heimildir:
Íslensk orðabók. 2002. M–Ö. Þriðja útgáfa. Ritstjóri Mörður Árnason. Edda, Reykjavík.
Guðrún Kvaran. „Hvaðan kemur orðið niðursetningur og hvað merkir það?“ Vísindavefurinn, 25. júní 2025, sótt 1. júlí 2025, https://visindavefur.is/svar.php?id=87884.
Guðrún Kvaran. (2025, 25. júní). Hvaðan kemur orðið niðursetningur og hvað merkir það? Vísindavefurinn. https://visindavefur.is/svar.php?id=87884
Guðrún Kvaran. „Hvaðan kemur orðið niðursetningur og hvað merkir það?“ Vísindavefurinn. 25. jún. 2025. Vefsíða. 1. júl. 2025. <https://visindavefur.is/svar.php?id=87884>.