Senda inn spurningu
Sólin Sólin Rís 11:06 • sest 15:34 í Reykjavík
Tunglið Tunglið Rís 07:51 • Sest 14:06 í Reykjavík
Flóð Flóð Árdegis: 04:34 • Síðdegis: 16:43 í Reykjavík
Fjaran Fjara Árdegis: 10:47 • Síðdegis: 22:54 í Reykjavík
Visit the English version

Flokkun:

Náttúruvísindi og verkfræði Jarðvísindi

Hvernig myndast jökulár og af hverju eru þær svona á litinn?

Sigurður Steinþórsson

Jökulár eiga upptök sín í jöklum, eins og nafnið bendir til, og oftast má líta á þessar ár sem framlengingu skriðjökla sem frá meginjöklum falla. Jöklarnir eru eins konar forðabúr fyrir vatn – þegar veðurfar er kalt safna þeir vatni í formi íss, en við hlýnandi veðurfar rýrna þeir; meiri ís bráðnar á sumri en svarar snjónum sem féll á vetri. Jökulárnar eru þannig bræðsluvatn, bæði ofan af skriðjöklum sem undan þeim. Skriðjöklarnir naga berggrunninn sem þeir skríða yfir og mynda fíngerða mylsnu, svokallaðan gorm eða jökulleir, sem veldur gráhvítum („mórauðum“) lit jökulánna.



Upptök Jökulsár í Lóni.

Vegna þess að jökulár eru bræðsluvatn jökla eru þær mjög háðar veðurfari og dagsveiflu lofthita. Þannig eru þær jafnast minnstar undir morgun, eftir kulda næturinnar, en stærstar undir kvöld eftir sólríkan dag. Jafnframt má ætla að jökulárnar hafi verið minni en síðar varð á „litlu ísöldinni“ frá 1300 til 1900 þegar loftslag fór kólnandi og jöklarnir uxu svo mjög að þeir urðu hvað stæstir í 10.000 ár eftir að ísöld lauk. Á 20. öld, og enn fremur í byrjun hinnar 21., hafa jöklar landsins rýrnað með sívaxandi hraða og jökulárnar bólgnað sem því nemur.

Frekari fróðleikur á Vísindavefnum:

Mynd:

Höfundur

Sigurður Steinþórsson

Sigurður Steinþórsson

prófessor emeritus

Útgáfudagur

29.4.2011

Spyrjandi

Ingibjörg Elísa Jónatansdóttir

Efnisorð

Tilvísun

Sigurður Steinþórsson. „Hvernig myndast jökulár og af hverju eru þær svona á litinn?“ Vísindavefurinn, 29. apríl 2011. Sótt 10. desember 2023. http://visindavefur.is/svar.php?id=57897.

Sigurður Steinþórsson. (2011, 29. apríl). Hvernig myndast jökulár og af hverju eru þær svona á litinn? Vísindavefurinn. Sótt af http://visindavefur.is/svar.php?id=57897

Sigurður Steinþórsson. „Hvernig myndast jökulár og af hverju eru þær svona á litinn?“ Vísindavefurinn. 29. apr. 2011. Vefsíða. 10. des. 2023. <http://visindavefur.is/svar.php?id=57897>.

Chicago | APA | MLA

Þessi síða notar vafrakökur Nánari upplýsingar

Ég samþykki
Spyrja

Sendu inn spurningu LeiðbeiningarTil baka

Hér getur þú sent okkur nýjar spurningar um vísindaleg efni.

Hafðu spurninguna stutta og hnitmiðaða og sendu aðeins eina í einu. Einlægar og vandaðar spurningar um mikilvæg efni eru líklegastar til að kalla fram vönduð og greið svör. Ekki er víst að tími vinnist til að svara öllum spurningum.

Persónulegar upplýsingar um spyrjendur eru eingöngu notaðar í starfsemi vefsins, til dæmis til að svör verði við hæfi spyrjenda. Spurningum er ekki sinnt ef spyrjandi villir á sér heimildir eða segir ekki nægileg deili á sér.

Spurningum sem eru ekki á verksviði vefsins er eytt.

Að öðru leyti er hægt að spyrja Vísindavefinn um allt milli himins og jarðar!

=

Senda grein til vinar

=

Hvernig myndast jökulár og af hverju eru þær svona á litinn?
Jökulár eiga upptök sín í jöklum, eins og nafnið bendir til, og oftast má líta á þessar ár sem framlengingu skriðjökla sem frá meginjöklum falla. Jöklarnir eru eins konar forðabúr fyrir vatn – þegar veðurfar er kalt safna þeir vatni í formi íss, en við hlýnandi veðurfar rýrna þeir; meiri ís bráðnar á sumri en svarar snjónum sem féll á vetri. Jökulárnar eru þannig bræðsluvatn, bæði ofan af skriðjöklum sem undan þeim. Skriðjöklarnir naga berggrunninn sem þeir skríða yfir og mynda fíngerða mylsnu, svokallaðan gorm eða jökulleir, sem veldur gráhvítum („mórauðum“) lit jökulánna.



Upptök Jökulsár í Lóni.

Vegna þess að jökulár eru bræðsluvatn jökla eru þær mjög háðar veðurfari og dagsveiflu lofthita. Þannig eru þær jafnast minnstar undir morgun, eftir kulda næturinnar, en stærstar undir kvöld eftir sólríkan dag. Jafnframt má ætla að jökulárnar hafi verið minni en síðar varð á „litlu ísöldinni“ frá 1300 til 1900 þegar loftslag fór kólnandi og jöklarnir uxu svo mjög að þeir urðu hvað stæstir í 10.000 ár eftir að ísöld lauk. Á 20. öld, og enn fremur í byrjun hinnar 21., hafa jöklar landsins rýrnað með sívaxandi hraða og jökulárnar bólgnað sem því nemur.

Frekari fróðleikur á Vísindavefnum:

Mynd:...