Sólin
Rís 05:40 • sest 21:16
Tunglið
Rís 15:13 • Sest 05:59
Flóð
Árdegis: 03:57 • Síðdegis: 16:31
Fjara
Árdegis: 10:23 • Síðdegis: 22:34
Nú gefur maður konu sæði sitt til getnaðar. Getur konan afsalað sér meðlagsgreiðslum og maðurinn verið stikkfrír þó hann sé skráður faðir barnsins?Spurningin er í raun tvíþætt. Annars vegar er spurt hvort maður sem gefur sæði sitt til getnaðar beri framfærsluskyldu gagnvart barni sem þannig er getið, og hins vegar er spurt hvort móðir barns geti afsalað sér meðlagsgreiðslum með barninu. Samkvæmt 1. gr. barnalaga nr. 76/2003 á barn rétt á að þekkja báða foreldra sína. Samkvæmt 1. mgr. 6. gr. laganna telst maður sem samþykkt hefur að tæknifrjóvgun fari fram á eiginkonu sinni samkvæmt ákvæðum laga um tæknifrjóvgun faðir barns sem þannig er getið. Maður sem gefur sæði í þeim tilgangi að það verði notað við tæknifrjóvgun á annarri konu en eiginkonu sinni eða sambúðarkonu, verður ekki dæmdur faðir barns sem getið er með sæði hans.
Um seinni lið spurningarinnar er þetta að segja: Foreldrum barns, báðum saman og hvoru um sig, er skylt að framfæra barn sitt, skv. 53. gr. barnalaga. Er sú skylda óháð því hvort þeirra fer með forsjá barnsins. Samkvæmt 2. ml. 1. mgr. 53. gr. sömu laga skal haga framfærslu barns með hliðsjón af högum foreldra og þörfum barns. Nokkrar undantekningar má finna í lögum á framfærsluskyldu foreldra barns. Ber þar helst að nefna 25. gr. laga um ættleiðingar nr. 130/1999 en þar segir:
Við ættleiðingu öðlast kjörbarn sömu réttarstöðu gagnvart kjörforeldrum, ættmennum þeirra og þeim sem eru í kjörsifjum við þá eins og væri það eigið barn kjörforeldra, nema lög mæli annan veg. Frá sama tíma falla niður lagatengsl barnsins við kynforeldra þess, önnur ættmenni og þá sem eru í kjörsifjum við þá, nema lög kveði öðruvísi á.Og í 3. mgr. 89. gr. barnaverndarlaga nr. 80/2002 segir að foreldri sem hefur verið svipt forsjá barns síns með dómi sé ekki skylt að framfæra það. Foreldrar sem ekki búa saman geta samið sín á milli um greiðslu meðlags með barninu en samkvæmt 55. gr. barnalaga er slíkur samningur aðeins gildur ef hann er staðfestur af sýslumanni eða með dómsátt. Í greinargerð með lögunum segir að sýslumanni sé heimilt að synja um staðfestingu samnings telji hann samninginn í andstöðu við hagsmuni barnsins, og er honum skylt að synja staðfestingar ef samningurinn er í andstöðu við lög. Í dómi Hæstaréttar frá 30. ágúst 2000 í máli nr. 313/2000 var ekki talið unnt að líta svo á að annað foreldra hefði með samkomulagi beggja fallið frá kröfu um greiðslu meðlags frá hinu, þar sem krafan tilheyrði barninu að lögum, en ekki foreldri þess. Sú niðurstaða var byggð á skýru ákvæði þágildandi barnalaga um að krafa um greiðslu meðlags tilheyrði barninu, en ekki foreldrum þess. Með nýjum barnalögum nr. 76/2003 var ákvæðinu breytt og hið skýra orðalag um þetta fellt brott. Ekki verður þó séð að ætlun löggjafans með þeirri breytingu hafi verið sú að gefa foreldrum barns kost á að afsala sér kröfu um greiðslu meðlags, heldur hafi það verið ætlunin að tryggja að með greiðslurnar sé farið sem framfærslufé, en ekki eign sem verði ráðstafað sem slíkri. Svör við tengdum spurningum á Vísindavefnum:Mynd:
