Hvar eru koppagrundir?

Nafn þitt

Netfang þitt

Netfang móttakanda

Ruslpóstvörn =

Svar

Hvar eru koppagrundir?
Spurningin í heild hljóðaði svona:

Heyrði talað um daginn um að eitthvað væri út um allar koppagrundir. Er það rétt? Stundum hef ég heyrt að eitthvað sé út um allar þorpagrundir. Getið þið frætt okkur meira um þetta?

Elsta ritheimild um koppagrundir, sem ég hef fundið, er úr dagblaðinu Tímanum frá 1951 og þá í sambandinu út um allar koppagrundir ‘hér og þar, hingað og þangað’. Fá dæmi önnur fundust þar og virðist sambandið einkum notað í talmáli. Það er ekki í fletta í Íslenskri orðabók frá 2002 en aftur á móti þorpagrundir, úti/út um allar þorpagrundir í sömu merkingu.

Orðið þorpagrund er gamalt í málinu. Oddur Gottskálksson notar það í þýðingu sinni á Nýja testamentinu sem prentað var 1540. Þar segir í Markúsarguðspjalli 16:11:

En eftir það auðsýndi hann [þ.e. Jesús] sig tveimur af þeim í annarri líkingu þá er þeir gengu um þorpagrundirnar.

Þarna er orðið notað í bókstaflegri merkingu um grundirnar við þorpin eða milli þorpanna. Í biblíuþýðingunni frá 2007 stendur:

þar sem þeir voru á göngu á leið út í sveit.

Næsta dæmi í Ritmálssafni Orðabókar Háskólans er úr ritinu Galdur og galdramál á Íslandi eftir Ólaf Davíðsson. Það er frá 17.öld:

Þá flugu andarnir út, svo sem annað mý, um allar þorpagrundir.

Þarna er farið að nota orðasambandið á sama hátt og nú. Ég tel líklegast að koppagrundir sé hliðarmynd við þorpagrundir, orðin til við misheyrn eða misskilning.

Heimildir:

• Oddur Gottskálksson. 1988. Nýja testamenti Odds Gottskálkssonar. Lögberg, Reykjavík.
• Ritmálssafn Orðabókar Háskólans.

Mynd:

• Wikimedia Commons. Gaimard09. (Sótt 11.2.2019).

...