Hvernig slær rafmagn út og af hvaða ástæðu?

Nafn þitt

Netfang þitt

Netfang móttakanda

Ruslpóstvörn =

Svar

Hvernig slær rafmagn út og af hvaða ástæðu?
Talað er um að raflína/rafkerfi slái út þegar svokallað var eða öryggi á lögninni opnast svo straumrásin rofnar. Varið/öryggið getur verið grannur þráður sem bráðnar við straumálag yfir mörkum eða fjaðurspenntur rofi sem opnast við of mikið álag.

Frágangi rafkerfa í íbúðarhúsum er þannig háttað að inn í tengitöflu hvers notanda eru leiddir ýmist einn spennuberandi vír (í eins fasa dreifikerfi) eða þrír mismunandi spennuberandi fasar, auk núll-línu og hlífðartengingar sem almennt er kölluð jarðtenging. Við getum litið svo á að rafstraumurinn renni frá fasalínunni í gegnum raftækið og til baka eftir núll-línunni. Á inntaksfasann er sett stofnvar eða stofnöryggi, sem rýfur strauminn ef hann fer upp yfir ákveðin mörk sem notandanum eru skömmtuð.

Í tengitöflunni er spennuberandi fasanum/fösunum skipt upp í svokallaðar greinar sem dreift er um hýbýlin. Ljósum og innstungum fyrir smærri raftæki er raðað á greinar með $10A$ vör/öryggi. Stærri raftæki svo sem þvottavélar og þurrkarar fá greinar sem mega bera $16A$ straum til að knýja búnað sem dregur allt að $230V \times 16A = 3.7kW$ afl. Þurftafrek eldavélin og bakaraofn fá þó gjarna $25A$ grein út af fyrir sig.

Þegar grein slær út (öryggið rýfur rafrásina) er rafstraumurinn kominn yfir mörkin sem öryggið setur og greinin annaðhvort orðin ofhlaðin eða álagsraftæki á greininni er bilað og veldur skammhlaupi (dregur mikinn straum). Öryggin koma þannig í veg fyrir ofhitun á leiðslum eða rafbúnaði, sem annars gæti leitt til íkveikju.

Öryggjunum er ætlað að vernda búnað og umhverfi með því að forða íkveikju. En $10A$ straumur er langt ofan þeirra marka sem líkami okkar þolir. Viðvarandi $30mA$ straumur milli handleggja fer í grennd við hjartað og getur valdið hjartsláttartruflunum og í versta falli hjartastoppi. Okkur neytendum til varnar eru rafkerfi húsa nú almennt búin svokölluðum lekaliða. Hann skynjar mismun á þeim straumi sem fer frá töflu í gegnum spennuberandi fasann og straumi sem skilar sér tilbaka til töflu í gegnum núll-línuna. Lekaliðinn slær rafkerfinu frá ef þessi mismunur nær $30mA$. Lekastraumurinn er þá frá fasalínunni beint til jarðar og gæti verið vegna þess að við höfum snert spennuberandi flöt og myndum straumbrú til jarðar.

Í stærri raforkuflutningskerfum er veikum hlekkjum komið fyrir í spennistöðvum og háspennuvirkjum, sem slá út ef álag fer fram úr mörkum.

Mynd:

• Pixabay. (Sótt 18.2.2019).

...