Vísindavefurinn: Úr hvaða efnum eru gen búin til?

Sendu inn spurningu

Hér getur þú sent okkur nýjar spurningar um vísindaleg efni.

Hafðu spurninguna stutta og hnitmiðaða og sendu aðeins eina í einu. Einlægar og vandaðar spurningar um mikilvæg efni eru líklegastar til að kalla fram vönduð og greið svör. Ekki er víst að tími vinnist til að svara öllum spurningum.

Persónulegar upplýsingar um spyrjendur eru eingöngu notaðar í starfsemi vefsins, til dæmis til að svör verði við hæfi spyrjenda. Spurningum er ekki sinnt ef spyrjandi villir á sér heimildir eða segir ekki nægileg deili á sér.

Spurningum sem eru ekki á verksviði vefsins er eytt.

Að öðru leyti er hægt að spyrja Vísindavefinn um allt milli himins og jarðar!

Hlusta

Einfalda svarið við spurningunni er að gen eru búin til úr kjarnsýrum.

En þá þarf líka að útskýra hvað kjarnsýrur eru. Í svari Guðmundar Eggertssonar við spurningunni Hvað er DNA og RNA og hvert er hlutverk þeirra? kemur þetta fram:

Kjarnsýrur eru langar keðjusameindir settar saman úr einingum sem kallast kirni (núkleótíð). Hvert kirni er aftur sett saman úr sykru, fosfati og niturbasa.

Kjarnsýrurnar DNA og RNA gegna lykilhlutverki í öllum lífverum. DNA er erfðaefni allra lífvera og RNA er túlkandi erfðaboða.

Snemma á 20. öld var talið erfðaefnið (DNA) væri prótín eða samband prótíns og kjarnsýru. Á fimmta áratug 20. aldar breyttust hugmyndir manna og sterk rök voru færð að því að gen væru gerð úr kjarnsýrunni DNA. Þegar vísindamennirnir James D. Watson (f. 1928) og Francis Crick (1916-2004) settu fram nýtt líkan af DNA-sameindinni árið 1953 þótti endanlega ljóst að erfðaefnið væri kjarnsýra.

Skýringarmynd af kjarnsýrunum RNA og DNA. RNA á myndinni er einþátta en DNA tvíþátta. Hinn tvöfaldi gormur (e. helix) sem sést hægra megin er sá sem Watson og Crick lýstu fyrst árið 1954. Gormurinn er gerður úr sykrum og fosfati. Í DNA er sykran deoxyríbósi. Niturbasarnir ganga út frá sykrunum.

Um gen er fjallað ýtarlega í svarinu Hvað er gen? Þar er farið yfir sögu genahugtaksins, allt frá frá því að danski erfðafræðingurinn Wilhelm L. Johannsen gaf eindum Gregors Mendel (1822-1884) þetta heiti, fram til nútíma þekkingar á genum.

Mynd:

Difference DNA RNA-EN.svg. Íslenskur texti settur inn af ritstjórn Vísindavefsins. Birt undir leyfinu CC BY-SA 3.0. (Sótt 18.03.2020).

Höfundur þakkar Arnari Pálssyni, erfðafræðingi og prófessor í lífupplýsingafræði við HÍ, fyrir yfirlestur.

Senda grein til vinar

Sendu inn spurningu

Úr hvaða efnum eru gen búin til?

Höfundur

Útgáfudagur

Spyrjandi

Efnisorð

Tilvísun

Tengd svör

Hvað er DNA og RNA og hvert er hlutverk þeirra?

Af hverju er DNA-sameindin gormlaga?

Hvað er erfðafræði?

Hvað er gen?

Hver var Francis Crick og hvert var framlag hans til erfðafræðinnar?

Hver var James Dewey Watson og hvert var hans framlag til erfðafræðinnar?

Hver er munurinn á geni og DNA?

Senda grein til vinar

Sendu inn spurningu

Úr hvaða efnum eru gen búin til?

Höfundur

Útgáfudagur

Spyrjandi

Efnisorð

Tilvísun

Deila

Tengd svör

Hvað er DNA og RNA og hvert er hlutverk þeirra?

Af hverju er DNA-sameindin gormlaga?

Hvað er erfðafræði?

Hvað er gen?

Hver var Francis Crick og hvert var framlag hans til erfðafræðinnar?

Hver var James Dewey Watson og hvert var hans framlag til erfðafræðinnar?

Hver er munurinn á geni og DNA?

Senda grein til vinar