Hvað eru melatíglar og hvernig myndast þeir?

Nafn þitt

Netfang þitt

Netfang móttakanda

Ruslpóstvörn =

Svar

Hvað eru melatíglar og hvernig myndast þeir?
Melatíglar eru net fjölhyrninga sem myndast þannig að smásteinar raðast upp í reglulegt mynstur á gróðurvana melum, í loftslagi þar sem tíðum skiptist á frost og þíða. Á grónu landi myndast þúfur, sem ásamt melatíglum eru algengustu íslensk dæmi um frostmyndanir af þessu tagi. Á hallandi landi myndast melarendur í stað melatígla og paldrar (þúfnastallar eða -garðar) í stað þúfna.

Snemma vetrar, þegar jörð er orðin frosin niður á nokkurt dýpi, getur skipst á frost og þíða í efstu 10-15 sentimetrunum eða svo. Ís er um 10% rúmmálsmeiri en vatn, þannig að í hverri sveiflu frosts og þíðu belgist efsta lagið ýmist út eða skreppur saman. Þensla í lárétta fletinum leiðir til þess að á yfirborðinu skiptast á hringlaga hæðir með lægðum á milli, og við þensluna mjakast stærri steinvölurnar hægt og hægt niður í lægðirnar, knúðar af þyngdarkraftinum.

Ýmis jarðfræðileg fyrirbæri sem stafa af rúmmálsbreytingum, svo sem stuðlasprungur í kólnandi storkubergi, þurrksprungur í leirflögum, eða melatíglar af völdum frostþenslu, mynda gjarnan sexhyrnt sprungunet vegna þess að sexhyrningur er sá fjölhyrningur sem er næstur því að vera hringur en getur samt fyllt flötinn – aðrir reglulegir hyrningar sem það geta gert eru þríhyrningur og ferhyrningur.

Mynd:

• Guðbjartur Kristófersson. Jarðfræðiglósur. (Sótt 15. 01. 2013).

...