Senda inn spurningu
Sólin Sólin Rís 05:22 • sest 21:31 í Reykjavík
Tunglið Tunglið Rís 23:11 • Sest 05:11 í Reykjavík
Flóð Flóð Árdegis: 06:38 • Síðdegis: 18:56 í Reykjavík
Fjaran Fjara Árdegis: 00:39 • Síðdegis: 12:46 í Reykjavík
Visit the English version

Flokkun:

Hugvísindi Sagnfræði: mannkynssaga
Vísindavefur Unga fólkið svarar

Hver fann upp hnífapörin?

Hanna Ruth Ólafsdóttir, Hulda Eir Sævarsdóttir og Iðunn Birgisdóttir

Hér er einnig svarað spurningu Þorbjargar:
Hvar og hvenær voru hnífapörin fundin upp og hvenær fór almenningur að nota þau?

Yfirleitt er átt við hníf og gaffal þegar talað er um hnífapör, þó skeiðar séu stundum taldar með eins og lesa má um í svari Guðrúnar Kvaran við spurningunni Af hverju tölum við um hnífapör en ekki gafflapör? Í þessu svari munum við skoða uppruna allra þriggja, það er hnífs, gaffals og skeiðar.

Talið er að áhöld sem nýttust í sama tilgangi og skeið hafi fyrst komið til sögunnar. Auðveldara er að nota hendur í stað hnífs og gaffals heldur en að nota þær til að halda vökva á sínum stað.

Ekki er hægt að rekja uppruna hnífaparanna til ákveðinna einstaklinga þar sem um langa þróun er að ræða. Talið er að skeiðin hafi fyrst komið til sögunnar þar sem hendur manna gátu komið í stað hnífs og gaffals en erfiðara er að nota þær til að halda vökva á sínum stað. Fyrir hundruðum þúsunda ára voru skeljar og dýrahorn forverar skeiðarinnar. Forn-Egyptar voru líklega fyrstir til að nota skeiðar líkar þeim sem við þekkjum í dag. Þær voru til dæmis gerðar úr dýrabeinum, tinnusteini og viði.

Á eftir skeiðinni kom hnífurinn fram, einnig fyrir hundruðum þúsunda ára. Hnífurinn var raunar aðaláhaldið við matarborðið, fyrir utan hendurnar, langt fram eftir öldum. Hnífurinn var einnig notaður til veiða og það hefur því ef til vill legið beint við að nota hann einnig til að borða bráðina. Fundist hafa beittir steinar, líkir hnífsblöðum, sem notaðir hafa verið til veiða fyrir um 500.000 árum. Þeir eru því eldri en elstu þekktu áhöldin sem notuð voru í sama tilgangi og skeiðar. Ekki er þó vitað hvort steinarnir hafi verið notaðir í annað en veiðar. Gaffallinn hefur verið þekktur að minnsta kosti frá tímum Rómverja þó hann hafi ekki náð almennri útbreiðslu fyrr en á 16. öld. Nokkurs konar lítil heykvísl var þó notuð lengi vel til að bera fram heitt kjöt og annan mat sem hægt var að stinga í.

Á 17. öld má segja að hnífapörin eins og við þekkjum þau í dag hafi tekið að líta dagsins ljós.

Það var ekki fyrr en á 17. öld sem gaffallinn fór að þykja mönnum sæmandi en eftir það má segja að hnífapörin eins og við þekkjum þau í dag hafi tekið að líta dagsins ljós. Gafflar voru þó ekki orðnir algengir í Bandaríkjunum fyrr en um 1850. Hnífapör eru þó ekki notuð alls staðar í heiminum og til dæmis eru matprjónar mikið notaðar í Asíu.

Heimildir:

Myndir:

Þetta svar er eftir nemendur í Háskóla unga fólksins, námskeiðum á vegum HÍ fyrir 12-16 ára ungmenni í júnímánuði 2017.

Höfundar

Hanna Ruth Ólafsdóttir

nemandi í Háskóla unga fólksins

Hulda Eir Sævarsdóttir

nemandi í Háskóla unga fólksins

Iðunn Birgisdóttir

nemandi í Háskóla unga fólksins

Útgáfudagur

12.7.2017

Spyrjandi

6. HB, Þorbjörg Bergmann

Efnisorð

Tilvísun

Hanna Ruth Ólafsdóttir, Hulda Eir Sævarsdóttir og Iðunn Birgisdóttir. „Hver fann upp hnífapörin?“ Vísindavefurinn, 12. júlí 2017. Sótt 24. apríl 2024. http://visindavefur.is/svar.php?id=69872.

Hanna Ruth Ólafsdóttir, Hulda Eir Sævarsdóttir og Iðunn Birgisdóttir. (2017, 12. júlí). Hver fann upp hnífapörin? Vísindavefurinn. Sótt af http://visindavefur.is/svar.php?id=69872

Hanna Ruth Ólafsdóttir, Hulda Eir Sævarsdóttir og Iðunn Birgisdóttir. „Hver fann upp hnífapörin?“ Vísindavefurinn. 12. júl. 2017. Vefsíða. 24. apr. 2024. <http://visindavefur.is/svar.php?id=69872>.

Chicago | APA | MLA

Tengd svör

Þessi síða notar vafrakökur Nánari upplýsingar

Ég samþykki
Spyrja

Sendu inn spurningu LeiðbeiningarTil baka

Hér getur þú sent okkur nýjar spurningar um vísindaleg efni.

Hafðu spurninguna stutta og hnitmiðaða og sendu aðeins eina í einu. Einlægar og vandaðar spurningar um mikilvæg efni eru líklegastar til að kalla fram vönduð og greið svör. Ekki er víst að tími vinnist til að svara öllum spurningum.

Persónulegar upplýsingar um spyrjendur eru eingöngu notaðar í starfsemi vefsins, til dæmis til að svör verði við hæfi spyrjenda. Spurningum er ekki sinnt ef spyrjandi villir á sér heimildir eða segir ekki nægileg deili á sér.

Spurningum sem eru ekki á verksviði vefsins er eytt.

Að öðru leyti er hægt að spyrja Vísindavefinn um allt milli himins og jarðar!

=

Senda grein til vinar

=

Hver fann upp hnífapörin?
Hér er einnig svarað spurningu Þorbjargar:

Hvar og hvenær voru hnífapörin fundin upp og hvenær fór almenningur að nota þau?

Yfirleitt er átt við hníf og gaffal þegar talað er um hnífapör, þó skeiðar séu stundum taldar með eins og lesa má um í svari Guðrúnar Kvaran við spurningunni Af hverju tölum við um hnífapör en ekki gafflapör? Í þessu svari munum við skoða uppruna allra þriggja, það er hnífs, gaffals og skeiðar.

Talið er að áhöld sem nýttust í sama tilgangi og skeið hafi fyrst komið til sögunnar. Auðveldara er að nota hendur í stað hnífs og gaffals heldur en að nota þær til að halda vökva á sínum stað.

Ekki er hægt að rekja uppruna hnífaparanna til ákveðinna einstaklinga þar sem um langa þróun er að ræða. Talið er að skeiðin hafi fyrst komið til sögunnar þar sem hendur manna gátu komið í stað hnífs og gaffals en erfiðara er að nota þær til að halda vökva á sínum stað. Fyrir hundruðum þúsunda ára voru skeljar og dýrahorn forverar skeiðarinnar. Forn-Egyptar voru líklega fyrstir til að nota skeiðar líkar þeim sem við þekkjum í dag. Þær voru til dæmis gerðar úr dýrabeinum, tinnusteini og viði.

Á eftir skeiðinni kom hnífurinn fram, einnig fyrir hundruðum þúsunda ára. Hnífurinn var raunar aðaláhaldið við matarborðið, fyrir utan hendurnar, langt fram eftir öldum. Hnífurinn var einnig notaður til veiða og það hefur því ef til vill legið beint við að nota hann einnig til að borða bráðina. Fundist hafa beittir steinar, líkir hnífsblöðum, sem notaðir hafa verið til veiða fyrir um 500.000 árum. Þeir eru því eldri en elstu þekktu áhöldin sem notuð voru í sama tilgangi og skeiðar. Ekki er þó vitað hvort steinarnir hafi verið notaðir í annað en veiðar. Gaffallinn hefur verið þekktur að minnsta kosti frá tímum Rómverja þó hann hafi ekki náð almennri útbreiðslu fyrr en á 16. öld. Nokkurs konar lítil heykvísl var þó notuð lengi vel til að bera fram heitt kjöt og annan mat sem hægt var að stinga í.

Á 17. öld má segja að hnífapörin eins og við þekkjum þau í dag hafi tekið að líta dagsins ljós.

Það var ekki fyrr en á 17. öld sem gaffallinn fór að þykja mönnum sæmandi en eftir það má segja að hnífapörin eins og við þekkjum þau í dag hafi tekið að líta dagsins ljós. Gafflar voru þó ekki orðnir algengir í Bandaríkjunum fyrr en um 1850. Hnífapör eru þó ekki notuð alls staðar í heiminum og til dæmis eru matprjónar mikið notaðar í Asíu.

Heimildir:

Myndir:

Þetta svar er eftir nemendur í Háskóla unga fólksins, námskeiðum á vegum HÍ fyrir 12-16 ára ungmenni í júnímánuði 2017.

...