Hvað er átt við með fljótandi gengi?

Nafn þitt

Netfang þitt

Netfang móttakanda

Ruslpóstvörn =

Svar

Hvað er átt við með fljótandi gengi?
Sagt er að gengi gjaldmiðils fljóti ef það ræðst á markaði á hverjum tíma, það er fer eftir því hve mikið markaðsaðilar eru reiðubúnir að greiða fyrir viðkomandi gjaldmiðil í erlendri mynt. Andstaðan við fljótandi gengi er fast gengi. Þá er gengið ákveðið af einhverjum, oftast seðlabanka viðkomandi ríkis.

Þrátt fyrir að gengi gjaldmiðils teljist fljótandi þá reyna opinberir aðilar, sérstaklega seðlabanki, oft að hafa áhrif á gengið. Þá er talað um stýrt flot. Íslenska krónan hefur verið fljótandi undanfarna tvo áratugi en allt til ársins 2001 reyndi Seðlabanki Íslands að stýra flotinu, það er hafa áhrif á markaðinn fyrir krónuna, þannig að gengi hennar gagnvart myntum helstu viðskiptalanda héldist innan ákveðinna viðmiðunarmarka. Frá því í mars 2001 hefur Seðlabankinn ekki haft það sem sérstakt markmið að halda genginu innan ákveðinna marka. Gengi krónunnar hefur þó eftir sem áður talsverð áhrif á aðgerðir bankans því að það skiptir miklu í baráttu hans við verðbólgu, sem er nú helsta markmið bankans.

Talað er um að gengi gjaldmiðils fljóti ef það ræðst á markaði á hverjum tíma. Andstaðan við fljótandi gengi er fast gengi. Þá er gengið ákveðið af einhverjum, oftast seðlabanka viðkomandi ríkis.

Frá 1870 til 1914 voru allir helstu gjaldmiðlar heims með fast gengi. Það byggðist á gulli. Á bak við hvern gjaldmiðil var loforð útgefandans um að skipta seðlunum út fyrir gull ef þess væri óskað, í tilteknum hlutföllum. Sagt var að þessir gjaldmiðlar væru á gullfæti. Vegna þessa áttu seðlabankar heims mikinn gullforða.

Við upphaf fyrri heimsstyrjaldarinnar brotnaði þetta kerfi niður. Eftir síðari heimsstyrjöldina var aftur reynt að koma á alþjóðlegu fastgengiskerfi. Það byggði óbeint á gulli, því að gengi allra helstu gjaldmiðla var fest gagnvart Bandaríkjadollar, sem var á gullfæti. Þetta kerfi liðaðist smám saman í sundur á sjöunda áratug síðustu aldar. Árið 1971 gáfust Bandaríkjamenn upp á gullfætinum og í kjölfarið var horfið endanlega frá þessu alþjóðlega fastgengiskerfi.

Víðtækasta fastgengiskerfi heims er nú á vegum Evrópusambandsins. Í aðdraganda þess að evran var tekin í notkun í ársbyrjun 1999 var víðtækt samstarf í gengismálum innan Evrópusambandsins. Þau núverandi eða tilvonandi Evrópusambandslönd sem nú stefna að því að taka upp evruna byrja á því að halda gengi gjaldmiðils síns nokkuð föstu gagnvart evrunni. Síðan er gengið fest alveg og loks tekin upp evra. Nú eru allmörg lönd í Austur-Evrópu í þessu ferli og er miðað við að þau taki upp evru á næstu árum. Þrjú lönd í Evrópusambandinu hafa hins vegar engar áætlanir um að taka upp evru, Bretland, Danmörk og Svíþjóð.

Frekara lesefni á Vísindavefnum:

• Hvað er gullfótur og hverjir eru kostir hans og gallar? eftir Gylfa Magnússon
• Hvað er framvirkt gengi og hvernig tengist það vörðu og óvörðu vaxtajafngildi? eftir Gylfa Magnússon
• Hvers vegna er munur á kaup- og sölugengi gjaldmiðla? eftir Gylfa Magnússon

Mynd:

• Strategic Financial Control. Sótt 3.4.2008.

Spurningin hljóðaði upprunalega svona:

Nú er mikið talað um að krónan hafi verið sett á „flot“ og að íslenska krónan sé „flotgjaldmiðill“. Hvað meina menn með þessu?

...