Hefur trú Íslendinga á yfirnáttúrleg fyrirbæri breyst undanfarin ár?

Nafn þitt

Netfang þitt

Netfang móttakanda

Ruslpóstvörn =

Svar

Hefur trú Íslendinga á yfirnáttúrleg fyrirbæri breyst undanfarin ár?
Samkvæmt könnunum Félagsvísindastofnunar á þjóðtrú Íslendinga og reynslu þeirra af yfirnáttúrulegum fyrirbærum sem framkvæmdar voru á árunum 1974^[1], 2006-2007^[2] og 2023^[3] virðist ljóst að trú Íslendinga á flest yfirnáttúruleg fyrirbæri (þar á meðal guð) sé stöðugt að minnka.

Í nýjustu könnuninni frá 2023 var spurt um viðhorf til berdreymis; nafnavitjunar; hugboða; forspárhæfileika; skyggni; framhaldslífs; svipa manna og dýra; yfirnáttúrulegra hreyfinga; reimleika; álfa og huldufólks; álagabletta; ættarfylgja; fylgja; bænalæknis / huglæknis; fljúgandi furðuhluta; blómaálfa; guðs; og ásatrúar, og reynslu fólks af sumum þessa fyrirbæra. Um var að ræða svonefnda panelkönnun^[4] á netinu með um 2800 þátttakendum. Hér fyrir neðan eru nokkur dæmi um niðurstöður þeirrar könnunar og tölur úr fyrri könnunum til samanburðar. Tölurnar frá 2023 eru vigtaðar (V).^[5]

Forspárhæfileikar
Óhugsanlegir Ólíklegir Mögulegir Líklegir Vissir	1974 1% 2% 40% 31% 26%	2006 4% 9% 52% 23% 12%	2007 7% 11% 48% 25% 10%	2023V 10,7% 19,8% 41,8% 18,7% 9,0%
Berdreymi
Óhugsanlegir Ólíklegir Mögulegir Líklegir Vissir	1974 - - - - -	2006 3% 5% 42% 26% 24%	2007 5% 7% 38% 26% 23%	2023V 10,8% 16,2% 35,3% 21,9% 15,8%
Svipir framliðna karla / kvenna
Óhugsanlegir Ólíklegir Mögulegir Líklegir Vissir	1974 3% 7% 39% 25% 25%	2006 7% 11% 41% 21% 19%	2007 8% 14% 41% 20% 18%	2023V 26,7% 27,9% 24,6% 12,3% 8,4%
Huldufólk og álfar
Óhugsanlegir Ólíklegir Mögulegir Líklegir Vissir	1974 4% 8% 40% 24% 24%	2006 15% 24% 35% 18% 9%	2007 14% 20% 39% 18% 9%	2023V 19,1% 24,2% 30,9% 15,4% 10,4%
Framhaldslíf
Óhugsanlegir Ólíklegir Mögulegir Líklegir Vissir	1974 2% 5% 21% 30%5 43%	2006 5% 11% 34% 28% 22%	2007 8% 10% 35% 23% 24%	2023V 15,9% 21,7% 28,8% 18,6% 15,1%

Í spurningunni um guðstrú var ekki spurt um ólík viðhorf heldur voru þátttakendur látnir taka afstöðu til mismunandi staðhæfinga, samanber töfluna hér fyrir neðan:

	2006	2007	2023V
Til er kærleiksríkur guð sem við getum beðið til	45%	38%	25,2%
Það er ekki til neinn annar guð en sá sem menneskjan sjálf hefur búið til	20%	23%	33%
Við höfum enga vissu fyrir því að guð sé til	11%	13%	21,3%
Guð hlýtur að vera til annars hefði lífið engan tilgang	9%	8%	3,8
Guð hefur skapað heiminn og stýrir honum	3%	2%	1,3%
Ekkert af framantöldu á við mína skoðun	12%	17%	15,4

Það er aðeins trú á reimleika og fljúgandi furðuhluti sem virðist hafa breyst lítið eða aukist síðustu áratugi, samanber töflu hér fyrir neðan. Rétt er að hafa í huga að þegar könnunin var framkvæmd (sumarið 2023) var nefnd á vegum bandaríska þingsins að hlýða á vitnisburði um fljúgandi furðuhluti. Líklegt er að umfjöllun í fréttum og á samfélagsmiðlum um þau mál hafi haft áhrif á viðhorf fólks í könnuninni til fljúgandi furðurhluta.

Reimleikar
Óhugsanlegir Ólíklegir Mögulegir Líklegir Vissir	1974 11% 26% 39% 14% 11%	2006 6% 19% 38% 21% 16%	2007 8% 16% 43% 19% 14%	2023V 16,8% 25,9% 30,1% 14,6% 12,7%
Fljúganda furðuhlutir
Óhugsanlegir Ólíklegir Mögulegir Líklegir Vissir	1974 - - - - -	2006 16% 32% 29% 9% 3%	2007 19% 40% 28% 9% 4%	2023V 14,0% 31,4% 32,2% 14,3% 8,2%

Tilvísanir:

1. ^ Fyrir Terry Gunnell, núna prófessor emeritus í þjóðfræði og Erlend Haraldsson, sjá Erlendur Haraldsson 1978.
2. ^ Sjá Ásdís Aðalbjörg Arnalds, Ragna Benedikta Garðarsdóttir og Unnur Diljá Teitsdóttir 2008.
3. ^ Fyrir Terry Gunnell.
4. ^ Nánari útskýringu á netpanel Félagsvísindastofnunar er að finna hér: Netpanell.
5. ^ Vigt er gildi sem hver þátttakandi fær. Gildið breytir því hversu mikil áhrif svör þátttakandans hafa í heildarsvarendahópnum. Þetta er gert til að svarendahópurinn endurspegli sem best þýðið.

Heimildir:

• Ásdís Aðalbjörg Arnalds, Ragna Benedikta Garðarsdóttir og Unnur Diljá Teitsdóttir. 2008. Könnun á íslenskri þjóðtrú og trúarviðhorfum (Reykjavík: Félagsvísindastofnun Háskóla Íslands).
• Erlendur Haraldsson. 1978. Þessa heims og annars: Könnun á dulrænni reynslu Íslendinga, trúarviðhorfum og þjóðtrú (Reykjavík: Bókaforlagið Saga).
• GAGNÍS.
• Könnun á íslenskri þjóðtrú og trúarviðhorfum. (Sótt 8.02.2024).
• Survey of Icelandic Folk Belief and Belief Attitudes. (Sótt 8.02.2024).
• Collaboration with academic staff at the University of Iceland - Social Science Research Institute. (Sótt 8.02.2024).
• Samstarf við akademískt starfsfólk HÍ - Félagsvísindastofnun Háskóla Íslands. (Sótt 8.02.2024).

...