Eru til hvítir hrafnar eða albínóahrafnar?

Nafn þitt

Netfang þitt

Netfang móttakanda

Ruslpóstvörn =

Svar

Eru til hvítir hrafnar eða albínóahrafnar?
Þegar fjallað er um hvít litaform í dýraríkinu þá er nauðsynlegt að fjalla um eðli slíkra forma.

Hvítingjar hjá fjölda tegunda eru vel þekktir. Meðal annars er þetta þekkt hjá hrossum (Equus caballus), hröfnungum (Corvidae), kattardýrum (Felidae), hundum (Canis familiaris) og nautgripum (Bos sppl.). Orsökin fyrir því að slík dýr eru hvít að lit er vegna skorts á litarefnum eða hæfni húðfruma til að framleiða litarefni. Það ber að greina á milli tveggja slíkra forma sem nefnast leukismi og albinismi.

Helsti munurinn á leukisma og albinisma má sjá á augnlitnum. Þar sem aðeins melanín skortir hjá albínóum, meðal annars í sjónhimnu og í sjónunni, þá eru augu þeirra rauð vegna áhrifa frá undirliggjandi æðum sem ná að „skína í gegn“. Hins vegar eru augu þeirra sem eru með leukisma með venjulegan augnlit. Skýringin er sú að litfrumurnar sem finnast í sjónhimnunni eru ekki upprunnar frá taugakambinum (e. neural crest) en í húð eru þær staðsettar í neðsta lagi yfirhúðarinnar. Þessar frumur eiga sér annan uppruna á fósturstigi og því óháðar þeim erfðaþáttum sem valda leukisma.

Hjá hvítingjum er oftast um víkjandi gen að ræða og kemur svipfarið því sjaldan fram nema til komi áþekkt gen frá hinu foreldrinu. Stundum er aðeins hluti af húðfrumum sem hafa ekki þá eiginleika sem þarf til að framleiða litarefni en þau dýr hafa þá hvíta flekki á víð og dreif.

Albinismi er þekkt fyrirbæri hjá fuglum en vísindamenn telja að slíkt komi fram í einu tilviki af 1800. Tíðnin virðist vera hærri meðal brúnna og jafnvel svartra fugla en fugla sem hafa rauð eða gul litarefni í fjöðrum. Þess má geta að undan ströndum Kamtchatka-skaga í Kyrrahafinu hefur sést til albínóaháhyrnings.

Auk þess er leukismi vel þekktur meðal fugla, svo sem hjá hröfnungum (Corvidae). Varðandi tíðni er hún nokkuð hærri en hjá fuglum með albinisma þar sem leukismi er á mörgum stigum og birtingarformum.

Hvítir hrafnar eru afar sjaldgæfir á Íslandi eða eins og máltækið segir: Sjaldséðir eru hvítir hrafnar. Þeir eru engu að síður til og sást einn slíkur í upphafi árs 2003 á Stokkseyri. Hann var sagður vera alhvítur, einnig á fótum og goggi. Hvort hér hafi verið um leukisma eða albinisma að ræða er erfitt að meta út frá þeim gögnum sem höfundur hefur undir höndum.

Myndir:

• Vancouver Island Birds. Myndir eru birtar með góðfúslegu leyfi eiganda þeirra, ©Mike Yip. Sótt 23.5.2012.

...