Í hvaða fæðutegundum er A-vítamín?

Nafn þitt

Netfang þitt

Netfang móttakanda

Ruslpóstvörn =

Svar

Í hvaða fæðutegundum er A-vítamín?
Lýðheilsustöð og Matvælastofnun standa saman að vefsíðu með upplýsingum og fræðslu um helstu vítamín og steinefni. Þar segir meðal annars um A-vítamín:

Góðir A-vítamíngjafar í fæðu eru lýsi og lifur, sérstaklega fisklifur en einnig lamba- og svínalifur. Þá er töluvert A-vítamín í mjólk, smjöri, osti, eggjum og smjörlíki en í því síðasttalda er vítamíninu bætt í við vinnslu. Í þessum vörum er A-vítamínið á formi retínóls. Í litsterku grænmeti og ávöxtum, t.d. gulrótum, papriku, apríkósum, grænkáli og spergilkáli, er mikið af beta-karótíni sem umbreytist í A-vítamín í líkamanum.

A-vítamín gegnir mörgum hlutverkum. Það hefur áhrif á fósturþroska og vöxt, stjórnar gerð og sérhæfingu fruma í húð og slímhúð, tekur þátt í stjórnun einstakra erfðavísa, er nauðsynlegt fyrir sjónina og fyrir starfsemi ónæmiskerfisins. Skortur á A-vítamíni getur lýst sér sem þurrkur í slímhúð, augnþurrkur, náttblinda og hornhimna augans verður hörð en það getur leitt til blindu.

A-vítamín er fituleysanlegt vítamín og skilst ekki út úr líkamanum með þvagi heldur safnast fyrir ef neyslan er umfram notkun. Það þýðir að ekki þarf að neyta A-vítamíns á hverjum degi þar sem líkaminn getur átt umfram birgðir til notkunar síðar, en jafnframt þýðir það að ef skammtarnir eru mjög stórir í langan tíma getur það valdið eitrun.

Einkenni A-vítamíneitrunar eru höfuðverkur, hárlos, ógleði, uppköst, flögnun húðar, lifrarskemmdir og óeðlilegur fósturþroski hjá barnshafandi konum. Of mikið A-vítamín á fyrsta þriðjungi meðgöngu hefur til dæmis verið tengt við fósturgalla, eins og andlits- og taugagalla. Nánar er fjallað um vítamíneitranir í svari Þuríðar Þorbjarnardóttur við spurningunni: Er hættulegt að taka of mikið af vítamínum?

Mynd:

• Fresh orange carrots.jpg. (2017, 9. júní). Wikimedia Commons. https://commons.wikimedia.org/wiki/File:Fresh_orange_carrots.jpg

---

Þetta svar er að mestu unnið upp úr umfjöllun um A-vítamín í Fræðslubanka um vítamín og steinefni sem Lýðheilsustöð og Matvælastofnun standa að og birt með góðfúslegu leyfi.

...