Menga eldfjöll meira en menn?

Nafn þitt

Netfang þitt

Netfang móttakanda

Ruslpóstvörn =

Svar

Menga eldfjöll meira en menn?
Spurningin í fullri lengd hljóðaði svona:

Er það rétt að eldgos losi meira af gróðurhúsalofttegundum en menn og hversu mikið hefur losnað í gosinu í Holuhrauni?

Þær loftegundir í lofthjúp jarðar sem gleypa varmageisla frá jörðu kallast gróðurhúsaloftegundir vegna þeirra áhrifa sem þær hafa. Ásamt vatnsgufu (H₂O) er koltvíildi, einnig kallað koltvíoxíð (CO₂), mikilvægasta gróðurhúsaloftegundin og að henni er sjónum beint í þessu svari.

Koltvíildi er algeng gastegund í eldgosum. Höfundi er ekki kunnugt um neinar beinar mælingar á því hversu mikið af koltvíildi hefur borist upp í gosinu í Holuhrauni en hægt er að áætla það. Til samanburðar var magnið af CO₂ í basaltkvikunni sem gaus á Fimmvörðuhálsi árið 2010 um 0,15%. Magn af koltvíildis er nokkuð þekkt í basaltkviku almennt, en uppleysanleiki þess er háður þrýstingi eða dýpi. Það má telja að kvikan undir Bárðarbungu, sem nú kemur upp í Holuhrauni hafi verið á um 8 til 10 km dýpi, samkvæmt dýpi jarðskjálfta. Miðað við það má gera ráð fyrir að magn af CO₂ í kvikunni sé um 1500 ppm eða 0,15% af kvikunni (sjá nánar á skýringarmynd á vef höfundar: vulkan.blog.is)

Þegar þetta svar er skrifað, í nóvember 2014, er talið að um einn rúmkílómetri af basaltkviku hafi komið upp í Holuhrauni. Það mun vera um 2,8 gígatonn af kviku (gígatonn er einn milljarður tonna). Ef kvikan inniheldur 0,15% CO₂, þá er útlosun koltvíildis í gosinu orðin um 4 milljón tonn (0,004 gígatonn). Nú er áætlað að heildarútblástur allra eldfjalla á jörðu sé um 300 milljón tonn af CO₂ á ári (0,3 gígatonn). Gosið í Holuhrauni er því búið að losa meir en eitt prósent af árlegum skammti eldfjallanna.

Þá má velta fyrir sér hvort þetta sé mikið magn í samhengi við losun mannkyns af koltvíildi vegna bruna á olíu, kolum og jarðgasi. Mannkynið losar um 35 gígatonn af CO₂ á hverju ári. Til samanburðar þá losa eldfjöllin aðeins um eitt prósent af losun mannsins á ári hverju. Þetta er vel þekkt staðreynd, en samt sem áður koma stjórnmálamenn og sumir fjölmiðlar oft fram með alvitlausar staðhæfingar um að eldgos dæli út miklu meira magni af koldíildi en mannkynið.

Á myndinni hér fyrir neðan má sjá hvernig CO₂ hefur vaxið stöðugt (rauða línan) í lofthjúpi jarðar, frá 1960 til dagsins í dag. Blái ferillinn sýnir stærstu eldgosin á þessu tímabili, en sýndar eru breytingar á brennisteinstvíoxíði í lofthjúpnum. Er það ekki alveg augljóst, að eldgosin hafa ekki haft nein áhrif á CO₂ í lofthjúpnum?

Myndir:

• Mynd frá Holuhrauni: Bárðarbunga Volcano, September 4 2014 - 15146259395 - Holuhraun - Wikipedia, frjálsa alfræðiritið. Höfundur myndar: Peter Hartree. (Sótt 10. 11. 2014)
• Graf yfir magn CO₂: Bloggsíða Haraldar Sigurðssonar. (Sótt 10. 11. 2014).

Hér er einnig að hluta svarað spurningunni:

• Hversu mikil mengun er af einu venjulegu eldgosi miðað við árlega bílamengun?

---

Þetta svar er lítillega styttur texti af bloggsíðu Haraldar Sigurðssonar eldfjallafræðings og birt hér með góðfúslegu leyfi.

...