Hvert er stærsta eldfjall í heimi?

Nafn þitt

Netfang þitt

Netfang móttakanda

Ruslpóstvörn =

Svar

Hvert er stærsta eldfjall í heimi?
Ekki er alveg ljóst hvort spyrjendur hafa hæð eða rúmmál í huga þegar þeir spyrja um stærsta eldfjall í heimi en hér er gengið út frá því að frekar sé átt við hæðina.

Tíu hæstu eldfjöll í heimi eru öll í Andesfjallgarðinum í Suður-Ameríku. Andesfjöllin eru dæmi um fellingafjöll sem myndast hafa þar sem hafsbotnsskorpa sekkur undir meginlandsskorpu. Í svari Sigurðar Steinþórssonar við spurningunni Hvernig myndast fellingafjöll? segir um þannig flekamót:

Þá ýtist úthafsskorpan og setið í henni undir meginlandsflekann. Samhliða verður mikil eldvirkni, kvikan þrýstir sér upp í gegnum meginlandsskorpuna og veldur tíðum eldgosum. Meginlandsskorpan verður fyrir miklum þrýstingi, bæði vegna hafsbotnsskorpunnar sem hún rekst á og vegna kvikunnar. Þrýstingurinn verður svo til þess að setlög á landgrunni meginlandsins kýtast saman og leggjast í fellingar.

Á vef Global Volcanism Program er að finna eftirfarandi lista yfir yfir hæstu eldfjöll heims:

Eldfjall	Land	Hæð yfir sjávarmáli (m)
Nevados Ojos del Salado	Chile/Argentína	6879
Llullaillaco	Chile/Argentína	6739
Tipas	Argentína	6660
Nevado de Incahuasi	Chile/Argentína	6621
Coropuna	Perú	6377
El Cóndor	Argentína	6373
Parinacota	Chile/Bólivía	6336
Chimborazo	Ekvador	6310
Púlar	Chile	6233
El Solo	Chile	6205

Af þessum eldfjöllum eru aðeins til ritaðar heimildir um gos í Llullaillaco en þar gaus síðast árið 1877. Þó ekki séu skrásettar heimildir um gos í Nevados Ojos del Salado er talið að það hafi gosið síðast fyrir um 1000-1500 árum. Talið er að öll hin fjöllin á listanum hafi gosið á nútíma (holocene), það er á síðustu 10.000 árum.

Listinn hér að ofan miðast við hversu hátt hæsti tindur fjallanna gnæfir yfir sjávarmáli en ekki hversu há fjöllin eru frá fjallsrótum upp á topp. Á þessu tvennu er verulegur munur eins og sést á því að Nevados Ojos del Salado er aðeins um 2.000 metrar frá fjallsrótum upp á topp þó tindur þess sé í tæplega 6.900 metra hæð yfir sjó.

Ef raunveruleg hæð fjalla er skoðuð en ekki hversu hátt þau rísa yfir sjó þá er dyngjan Mána Kea á Hawaii stærsta eldfjall jarðar þar sem hún rís af um 6.000 m hafdýpi 4.205 m yfir sjávarmál. Mána Kea er því alls um 10.000 m há, eða um 5 sinnum hærri en Nevados Ojos del Salado þó það síðarnefnda nái um 2.700 m hærra til himins. Eins og bent var í upphafi svars gæti spurningin um stærsta eldfjall heims átt við rúmmál alveg eins og hæð. Mána Lóa á Hawaii, sem er litlu lægri en Mána Kea en á rætur alveg jafn langt undir sjávarmáli, er það eldfjall á jörðinni sem talið er mest að rúmmáli, 42500 km³.

Það getur hins vegar reynst vandasamt að ákvarða raunverulega hæð fjallsróta og þær upplýsingar liggja ekki fyrir nema um hluta eldfjalla. Þess vegna er betra að miða við hæð yfir sjávarmáli þegar þessari spurningu um hvert er hæsta eldfjall í heimi er svarað og svarið er Nevados Ojos del Salado.

Heimildir og myndir:

• Global Volcanism Program
• Þorleifur Einarsson, 1991. Myndun og mótun lands. Reykjavík: Mál og menning.
• Ojos del Salado looming big on the horizon.jpg - Wikimedia Commons. Höfundur myndar: sergejf. Birt undir Creative Commons Attribution-Share Alike 2.0 Generic leyfi. (Sótt 5.2.2021).
• Mauna Kea from Mauna Loa Observatory, Hawaii - 20100913.jpg - Wikimedia Commons. Höfundur myndar: Nula666. Birt undir Creative Commons Attribution-Share Alike 3.0 Unported leyfi. (Sótt 5.2.2021).

...