Senda inn spurningu
Sólin Sólin Rís 05:40 • sest 21:16 í Reykjavík
Tunglið Tunglið Rís 15:13 • Sest 05:59 í Reykjavík
Flóð Flóð Árdegis: 03:57 • Síðdegis: 16:31 í Reykjavík
Fjaran Fjara Árdegis: 10:23 • Síðdegis: 22:34 í Reykjavík
Visit the English version

Flokkun:

Hugvísindi Trúarbrögð
Hugvísindi Sagnfræði: Íslandssaga

Hvað getið þið sagt mér um fyrstu nunnurnar á Íslandi?

Inga Huld Hákonardóttir

Meira en 300 ár liðu frá því að Ingólfur Arnarson steig hér á land árið 874 og þar til fyrsta nunnuklaustrið var stofnað á Íslandi. Samt sem áður greina ýmsar heimildir frá þessu tímabili frá konum, oft ekkjum, sem kusu að helga sig kristinni trú og bænahaldi, stundum eftir stormasama ævi. Þannig segir Laxdæla að Guðrún Ósvífursdóttir á Helgafelli hafi á efri árum orðið fyrsta nunna og einsetukona á Íslandi. Guðríður Þorbjarnardóttir á líka samkvæmt Grænlendinga sögu að hafa ferðast bæði til Nýfundnalands og Rómar, meðan einkasonurinn Snorri byggði henni kirkju í Glaumbæ í Skagafirði þar sem hún varð síðan „nunna og einsetukona“ eins og Guðríður.


Hólakirkja. Myndin er birt með góðfúslegu leyfi Jóhanns Ísberg.

Sagt er að í biskupstíð Jóns helga (1106-1121) hafi karlar og konur flykkst að Hólum til að hlusta á kenningar hans og tíðagerð, og sumir byggðu sér lítil hús kringum kirkjugarðinn. Hildur hét ung kona þar á staðnum og bað hún Jón biskup að vígja sig til nunnu og byggja sér kofa áfastan dómkirkjunni þar sem hún gæti fylgst með guðsþjónustum. Fyrirmyndin kom frá Bretlandseyjum. Þegar hann færðist undan hljóp hún í nálægan eyðidal þar sem hún lifði á berjum og lindarvatni þangað til hún fékk óskir sínar uppfylltar. Lifði hún í kofa sínum til hárrar elli og þjónaði guði nótt og dag með föstum, vökum og bænahaldi. Lýsing hennar er „heildstæðasta helgisagan um íslenska konu“ (Ásdís Egilsdóttir, 1996).

Árið 1145 þegar eftirmaður Jóns, Ketill Þorsteinsson, féll frá gerðist ekkja hans, Gróa Gissurardóttir, einsetukona í Skálholti, enda biskupsdóttir þaðan. Undir 1200 fékk svo einsetukonan Úlfrún við Þingeyraklaustur skilaboð frá Maríu mey um að Guðmundur, nefndur hinn góði, skyldi verða næsti biskup á Hólum og gekk það eftir.

Eftir að kvennaklaustrin tóku til starfa varð nunnutitillinn bundinn við konur sem þar höfðu menntast og unnið sín heit.

Frekara lesefni á Vísindavefnum:

Heimildir, frekara lesefni og mynd:

  • Grunnheimild um íslensku nunnuklaustrin er rit Önnu Sigurðardóttur: Allt hafði annan róm áður í páfadóm. Kvennasögusafn Íslands, 1988.
  • Íslenskt samfélag og Rómarkirkja. Kristni á Íslandi, II. Aðalhöf. Gunnar F. Guðmundsson, myndritstj. Guðbjörg Kristjánsd., meðhöf. Ásdís Egilsdóttir og Inga Huld Hákonardóttir. Ritstj. Hjalti Hugason. Alþingi, 2000, sjá bls. 212-245 og víðar.
  • Ásdís Egilsdóttir: „Kvendýrlingar og kvenímynd trúarlegra bókmennta á Íslandi“ í greinasafninu Konur og kristsmenn: Þættir úr kristnisögu Íslands. Ritstj. Inga Huld Hákonardóttir. Háskólaútgáfan, 1996, sjá bls. 91-116.
  • Elsa E. Guðjónsson: „Með silfurbjarta nál. Um kirkjuleg útsaumsverk íslenskra kvenna í kaþólskum og lútherskum sið“ í greinasafninu Konur og kristsmenn: Þættir úr kristnisögu Íslands. Ritstj. Inga Huld Hákonardóttir. Háskólaútgáfan, 1996, sjá bls.119-162.
  • Svanhildur Óskarsdóttir: „Universal history in fourteenth-century of Iceland: Studies in AM 764 4to.“ University of London, 2000. [Óbirt doktorsritgerð]. Sjá kynningu á niðurstöðum hennar í Mediaeval Scandiavia 14 (2004), 185-194.
  • Síðast en ekki síst er Hið íslenska fornritafélag að gefa út biskupasögur miðalda í nýju og glæsilegu formi, undir stjórn færustu fræðimanna og ekki síður kvenna. Dreifingu annast Hið íslenska bókmenntafélag.
  • Myndin er fengin af síðunni Iceland Worldwide. Sótt 25.4.2006.

Upphaflegu spurningarnar voru:

  • Voru til nunnur á Íslandi? (Rósa Lind)
  • Hvernig er best að finna heimildir um fyrstu nunnurnar og nunnuklaustrin tvö sem voru hér á landi? (Hjördís)

Höfundur

Inga Huld Hákonardóttir

sagnfræðingur

Útgáfudagur

25.4.2006

Spyrjandi

Rósa Lind, f. 1987
Hjördís Garðarsdóttir

Efnisorð

Tilvísun

Inga Huld Hákonardóttir. „Hvað getið þið sagt mér um fyrstu nunnurnar á Íslandi? “ Vísindavefurinn, 25. apríl 2006. Sótt 19. apríl 2024. http://visindavefur.is/svar.php?id=5838.

Inga Huld Hákonardóttir. (2006, 25. apríl). Hvað getið þið sagt mér um fyrstu nunnurnar á Íslandi? Vísindavefurinn. Sótt af http://visindavefur.is/svar.php?id=5838

Inga Huld Hákonardóttir. „Hvað getið þið sagt mér um fyrstu nunnurnar á Íslandi? “ Vísindavefurinn. 25. apr. 2006. Vefsíða. 19. apr. 2024. <http://visindavefur.is/svar.php?id=5838>.

Chicago | APA | MLA

Þessi síða notar vafrakökur Nánari upplýsingar

Ég samþykki
Spyrja

Sendu inn spurningu LeiðbeiningarTil baka

Hér getur þú sent okkur nýjar spurningar um vísindaleg efni.

Hafðu spurninguna stutta og hnitmiðaða og sendu aðeins eina í einu. Einlægar og vandaðar spurningar um mikilvæg efni eru líklegastar til að kalla fram vönduð og greið svör. Ekki er víst að tími vinnist til að svara öllum spurningum.

Persónulegar upplýsingar um spyrjendur eru eingöngu notaðar í starfsemi vefsins, til dæmis til að svör verði við hæfi spyrjenda. Spurningum er ekki sinnt ef spyrjandi villir á sér heimildir eða segir ekki nægileg deili á sér.

Spurningum sem eru ekki á verksviði vefsins er eytt.

Að öðru leyti er hægt að spyrja Vísindavefinn um allt milli himins og jarðar!

=

Senda grein til vinar

=

Hvað getið þið sagt mér um fyrstu nunnurnar á Íslandi?
Meira en 300 ár liðu frá því að Ingólfur Arnarson steig hér á land árið 874 og þar til fyrsta nunnuklaustrið var stofnað á Íslandi. Samt sem áður greina ýmsar heimildir frá þessu tímabili frá konum, oft ekkjum, sem kusu að helga sig kristinni trú og bænahaldi, stundum eftir stormasama ævi. Þannig segir Laxdæla að Guðrún Ósvífursdóttir á Helgafelli hafi á efri árum orðið fyrsta nunna og einsetukona á Íslandi. Guðríður Þorbjarnardóttir á líka samkvæmt Grænlendinga sögu að hafa ferðast bæði til Nýfundnalands og Rómar, meðan einkasonurinn Snorri byggði henni kirkju í Glaumbæ í Skagafirði þar sem hún varð síðan „nunna og einsetukona“ eins og Guðríður.


Hólakirkja. Myndin er birt með góðfúslegu leyfi Jóhanns Ísberg.

Sagt er að í biskupstíð Jóns helga (1106-1121) hafi karlar og konur flykkst að Hólum til að hlusta á kenningar hans og tíðagerð, og sumir byggðu sér lítil hús kringum kirkjugarðinn. Hildur hét ung kona þar á staðnum og bað hún Jón biskup að vígja sig til nunnu og byggja sér kofa áfastan dómkirkjunni þar sem hún gæti fylgst með guðsþjónustum. Fyrirmyndin kom frá Bretlandseyjum. Þegar hann færðist undan hljóp hún í nálægan eyðidal þar sem hún lifði á berjum og lindarvatni þangað til hún fékk óskir sínar uppfylltar. Lifði hún í kofa sínum til hárrar elli og þjónaði guði nótt og dag með föstum, vökum og bænahaldi. Lýsing hennar er „heildstæðasta helgisagan um íslenska konu“ (Ásdís Egilsdóttir, 1996).

Árið 1145 þegar eftirmaður Jóns, Ketill Þorsteinsson, féll frá gerðist ekkja hans, Gróa Gissurardóttir, einsetukona í Skálholti, enda biskupsdóttir þaðan. Undir 1200 fékk svo einsetukonan Úlfrún við Þingeyraklaustur skilaboð frá Maríu mey um að Guðmundur, nefndur hinn góði, skyldi verða næsti biskup á Hólum og gekk það eftir.

Eftir að kvennaklaustrin tóku til starfa varð nunnutitillinn bundinn við konur sem þar höfðu menntast og unnið sín heit.

Frekara lesefni á Vísindavefnum:

Heimildir, frekara lesefni og mynd:

  • Grunnheimild um íslensku nunnuklaustrin er rit Önnu Sigurðardóttur: Allt hafði annan róm áður í páfadóm. Kvennasögusafn Íslands, 1988.
  • Íslenskt samfélag og Rómarkirkja. Kristni á Íslandi, II. Aðalhöf. Gunnar F. Guðmundsson, myndritstj. Guðbjörg Kristjánsd., meðhöf. Ásdís Egilsdóttir og Inga Huld Hákonardóttir. Ritstj. Hjalti Hugason. Alþingi, 2000, sjá bls. 212-245 og víðar.
  • Ásdís Egilsdóttir: „Kvendýrlingar og kvenímynd trúarlegra bókmennta á Íslandi“ í greinasafninu Konur og kristsmenn: Þættir úr kristnisögu Íslands. Ritstj. Inga Huld Hákonardóttir. Háskólaútgáfan, 1996, sjá bls. 91-116.
  • Elsa E. Guðjónsson: „Með silfurbjarta nál. Um kirkjuleg útsaumsverk íslenskra kvenna í kaþólskum og lútherskum sið“ í greinasafninu Konur og kristsmenn: Þættir úr kristnisögu Íslands. Ritstj. Inga Huld Hákonardóttir. Háskólaútgáfan, 1996, sjá bls.119-162.
  • Svanhildur Óskarsdóttir: „Universal history in fourteenth-century of Iceland: Studies in AM 764 4to.“ University of London, 2000. [Óbirt doktorsritgerð]. Sjá kynningu á niðurstöðum hennar í Mediaeval Scandiavia 14 (2004), 185-194.
  • Síðast en ekki síst er Hið íslenska fornritafélag að gefa út biskupasögur miðalda í nýju og glæsilegu formi, undir stjórn færustu fræðimanna og ekki síður kvenna. Dreifingu annast Hið íslenska bókmenntafélag.
  • Myndin er fengin af síðunni Iceland Worldwide. Sótt 25.4.2006.

Upphaflegu spurningarnar voru:

  • Voru til nunnur á Íslandi? (Rósa Lind)
  • Hvernig er best að finna heimildir um fyrstu nunnurnar og nunnuklaustrin tvö sem voru hér á landi? (Hjördís)
...