Hvaðan kemur heitið á bergtegundinni basalti?

Nafn þitt

Netfang þitt

Netfang móttakanda

Ruslpóstvörn =

Svar

Hvaðan kemur heitið á bergtegundinni basalti?
Basalt er algengasta bergtegund á jörðu, og mynda basalthraun til dæmis nær allan hafsbotninn. Basalt er einnig útbreitt á tunglinu, á Mars og hinum innri plánetum sólkerfisins.

Nafnið á þessari mikilvægu bergtegund er sennilega upprunnið í Egyptalandi fyrir meir en fimm þúsund árum. Egyptar nota nafnið basanos fyrir svartar og vel slípaðar steinplötur, sem voru notaðar til að greina gæði málma, einkum gulls. Basanos er krotsteinn (e. touchstone), en þegar gull eða annar málmur var dreginn yfir svörtu plötuna, þá skildi gullið eftir sig gyllta rák. Litur rákarinnar sem myndaðist á plötunni var mælikvarði á gæði gullsins. Úr orðinu basanos í Egyptalandi kom síðan orðið basants í Grikklandi hinu forna og enn síðar orðið basalt í latínu Rómaveldis.

Egyptar höfðu annað og mun mikilvægara brúk fyrir basalt, en það var sem hráefni í fagrar höggmyndir, ker og skálar. Basalt hefur verið eftirsótt hráefni fyrir listamenn í Egyptalandi, í fyrsta lagi vegna þess að það er nær svartur steinn, og í öðru lagi vegna þess hvað bergið er fínkornótt. Þess vegna verður áferðin óvenjujöfn og vel slípuð.

Nú er búið að finna grjótnámurnar þar sem basaltið var unnið til að skapa þessar frábæru myndarstyttur af Kleópötru og faraóum Egyptalands. Námurnar eru flestar í einu basalthrauni sem er um 25 milljón ára gamalt. Það er Haddadin-basalthraunið fyrir vestan og norðvestan Kaíróborg. Engin eldvirkni hefur verið í Egyptalandi síðan þetta hraun rann.

Mynd:

• Statue of Cleopatra VII. Saint Petersburg, The State Hermitage Museum | Flickr. Höfundur myndar Sergey Sosnovskiy. Birt undir CC BY-SA 2.0 leyfi. (Sótt 31. 3. 2021).

---

Þetta svar er fengið af bloggsíðu Haraldar Sigurðssonar og birt hér með góðfúslegu leyfi.

...