Hvernig er spegill á litinn?

Nafn þitt

Netfang þitt

Netfang móttakanda

Ruslpóstvörn =

Svar

Hvernig er spegill á litinn?
Speglun ljóss á fleti gerist með tvennum hætti; stefnubundin eða dreifð.

Við stefnubundna speglun (e. spatial reflection) er stefnuhorn speglaðs geisla jafnstórt stefnuhorni innfallsgeisla, sjá mynd 1. Þessi eiginleiki gerir speglinum fært að mynda spegilmynd sem eins konar afrit af fyrirmyndinni. Speglaður geisli inniheldur upplýsingar um styrk og stefnu upprunageisla. Fínslípaðir málmfletir eða málmhúð á slípuðum fleti eru helstu dæmi um fleti sem gefa stefnubundna speglun.

Dreifð speglun (e. Lambertian reflection) fer í allar áttir frá spegilfletinum, svo speglaður geisli inniheldur ekki upplýsingar um upprunalega stefnu frá ljósgjafa. Fyrir hrjúfa fleti er þessi speglunarþáttur ráðandi. Almennt fer skynjun okkar á litaáferð flata í gegnum dreifða speglun. Ef við lýsum á grænmálaðan flöt með vasaljósi, skynjum við flötinn grænan alls staðar í gegnum dreifða speglun, nema þar sem stefnubundna speglunin skilar okkur gljáa sem minnir meira á lit ljósgjafans en flatarins.

Spegilfletir til almennra nota eru oftast gerðir þannig að málmhúð er lögð á sléttslípaðan flöt sem gæti verið gler, plast eða annar málmur. Ef undirlagið er flatt á lengdarkvarða í grennd við öldulengd ljóssins verður stefnubundin speglun ráðandi og dreifð speglun hverfandi. Þar sem litaáferð flata tengist dreifðu spegluninni sem speglar hafa lítið af hafa þeir ekki lit í sama skilningi og aðrir fletir. Ef við ætlum samt að eigna spegilfletinum litaeinkunn þarf sá litakeimur að ganga jafnt yfir allar spegilmyndir.

Spegilhúðir úr áli (Al), silfri (Ag), krómi (Cr) eða nikkeli (Ni) spegla nokkuð jafnt yfir allt sýnilega litrófið og hafa áferð sem við köllum málmáferð. Ef við eigum að gefa fletinum litaeinkunn verður það helst gráleitt, sem er einkenni á jafnri en deyfðri speglun yfir allt sýnilega sviðið, samanber litaáferð á skýjum.

Spegilhúðir úr gulli (Au) og kopar (Cu) spegla ekki jafnsterkt á öllu sýnilega litrófsbilinu. Gullið speglar bláum lit minna en öðrum litum svo gullspegill setur gula slikju á allar sínar spegilmyndir, líkt og Rayleigh-dreifing á bláu ljósi gefur sólinni gula áferð á miðjum degi og sólroða að kvöldi. Koparspeglar draga úr styrk bæði blárra og grænna ljósgeisla og gefa þannig rauðbrúnleitan blæ á allar spegilmyndir. Speglar af þessu tagi gefa næpuhvítum norrænum mönnum sællegri spegilmynd en venjulegir speglar, með brúnni slikjunni sem líkist sólbrúnku. Þá er því stundum að finna á líkamsræktarstöðvum og öðrum stöðum þar sem mikið er lagt upp úr líkamsútliti. Litaeinkunn verður því gul fyrir gullspegil og rauðbrún fyrir koparspegil.

Myndir:

• Fyrri tvær myndirnar eru úr safni höfundar.
• Webb Telescope Mirrors Arrive at NASA Goddard | Flickr - Photo Sharing!. (Sótt 18.02.2014). Myndin er birt undir leyfinu Creative Commons — Attribution 2.0 Generic — CC BY 2.0.

...