Sólin Sólin Rís 03:12 • sest 23:42 í Reykjavík
Tunglið Tunglið Rís 16:13 • Sest 02:24 í Reykjavík
Flóð Flóð Árdegis: 01:57 • Síðdegis: 14:41 í Reykjavík
Fjaran Fjara Árdegis: 08:21 • Síðdegis: 20:54 í Reykjavík
Sólin Sólin Rís 03:12 • sest 23:42 í Reykjavík
Tunglið Tunglið Rís 16:13 • Sest 02:24 í Reykjavík
Flóð Flóð Árdegis: 01:57 • Síðdegis: 14:41 í Reykjavík
Fjaran Fjara Árdegis: 08:21 • Síðdegis: 20:54 í Reykjavík
LeiðbeiningarTil baka

Sendu inn spurningu

Hér getur þú sent okkur nýjar spurningar um vísindaleg efni.

Hafðu spurninguna stutta og hnitmiðaða og sendu aðeins eina í einu. Einlægar og vandaðar spurningar um mikilvæg efni eru líklegastar til að kalla fram vönduð og greið svör. Ekki er víst að tími vinnist til að svara öllum spurningum.

Persónulegar upplýsingar um spyrjendur eru eingöngu notaðar í starfsemi vefsins, til dæmis til að svör verði við hæfi spyrjenda. Spurningum er ekki sinnt ef spyrjandi villir á sér heimildir eða segir ekki nægileg deili á sér.

Spurningum sem eru ekki á verksviði vefsins er eytt.

Að öðru leyti er hægt að spyrja Vísindavefinn um allt milli himins og jarðar!

=
Forsíða Mið-Austurlönd Hvað getið þið sagt mér um borgina Medína Azahara?

Flokkun:

28.5.2025
Mið-Austurlönd
Hugvísindi Sagnfræði: mannkynssaga

Hvað getið þið sagt mér um borgina Medína Azahara?

nemendur í Mið-Austurlandafræði

Borgin Medína Azahara kallast öðru nafni Madīnat al-Zahrā. Nafnið þýðir bókstaflega hin skínandi borg og var hún höfuðborg Al-Andalus á tímum Umayyad-kalífadæmisins. Borgin var 112 hektarar, staðsett í 5 km beinni loftlínu norðvestur af Córdoba á suðurhlíð Djabal al-Arūs, það er „Brúðarfjallinu“, við fjallsrætur Sierra Morena-fjallgarðsins. Það sem eftir er af borginni er að mestu neðanjarðar og óuppgrafið en borgin blómstraði um 70 ára skeið.

Borgin var byggð af Umayyad-emír og seinna kalífa frá Córdoba að nafni Abd-ar-Rahman III al-Nasir (891-961). Sá tók við emírembættinu af afa sínum og ríkti í samtals 17 ár, frá 912-928/929. Því næst lýsti hann sig kalífa yfir Córdoba-umdæmi árið 928/929 og þar með varð Córdobakalífadæmið til. Nokkrum árum síðar, árið 936, réðist hann í byggingu á borginni Medína Azahara. Til verksins voru fengnir 10.000 vinnumenn en þeir voru undir stjórn krónprinsins al-Hakam og arkitektsins Maslama b. Abd Allah.

Abd-ar-Rahman III og hirð hans í Medína Azahara. Listaverk eftir Dionisio Baixeras Verdaguer (1862–1943).

Madīnat al-Zahrā er stundum ruglað saman við aðra borg að nafni al-Madīna al-Zahīra, en sú var byggð árið 978-979 af al-Mansur Ibn Abi Amir, öðru nafni Almanzor. Síðarnefnda borgin var staðsett við bakka fljótsins Guadalquivir, skammt austur af Córdoba á stað sem kallaðist Alash, Ballash eða Manzil Ibn Badr. Arabískir samtímasagnaritarar segja þá borg hafa verið byggða á svæði sem almennt kallaðist Shabular eða Ramla, það er sandsvæðið sem þekkist enn þann dag í dag sem Cortijo del Arenal. Í byggingar þessarar borgar var ekki notaður hágæðamúrsteinn, en auk múrsteins voru námusteinar og leirveggir notaðir sem byggingarefni. Þar af leiðandi stenst borgin engan veginn samanburð við hina íburðarmeiri Madīnat al-Zahrā. Í höllum al-Madīna al-Zahīra mátti engu að síður finna marmaragryfjur í formi rómverskra steingrafa en talið er að um gosbrunna hafi verið að ræða.

Borgin Medína Azahara var byggð á þremur þrepum og umkringd borgarvegg. Í neðsta þrepi voru almenn híbýli manna, auk mosku sem var þó byggð utan borgarmúrsins. Byggingu moskunnar lauk árið 941 og nokkrum árum síðar, 947-948, flutti öll hirðin og stjórnsýslan til borgarinnar. Á árunum 953-957 hefur hinn svokallaði ríkulegi móttökusalur eða Salon Rico verið byggður. Efsta og næstefsta þrepið af þrepunum þremur voru frátekin fyrir konunglegu höllina en þar fyrir utan mátti finna móttökusali fyrir helgihald, stjórnsýsluskrifstofur, garða, heimili, böð og fleira. Talið er að borgin hafi aðallega verið byggð úr kalksteini úr námu nokkurri í grennd við borgina þó eitthvað af byggingarefninu hafi líka verið sótt í allt að 50 km fjarlægð. Önnur byggingarefni voru hvítur, afrískur marmari, rauður marmari og fjólublár, gull og aðrir gimsteinar.

Salon Rico (ríkulegi salurinn) var ríkulega skreytt aðalrými kalífans fyrir móttöku og skemmtun gesta.

Síðar meir var borgin stækkuð af syni Rahmans, Al-Hakam II en hann ríkti frá 971-976. Eftir dauða Al-Hakam II árið 976 var borgin ekki lengur meginaðsetur kalífans. Meira var lagt upp úr listum og bókmenntum en hernaði í Azahara og varnir borgarinnar voru léttvægar. Það hafði þau áhrif að borgin var hertekin í borgarastyrjöld nokkuð auðveldlega árið 1010. Þar voru að verki berbar undir stjórn Sulaymans al-Musta'in en þeir tóku borgina með valdi, rændu þar öllu og rupluðu og eyðilögðu hana svo að lokum. Borgarastyrjöldin markaði upphafið að endi Córdoba-kalífadæmisins. Sjá má að borgin hefur til að mynda verið brennd en gólfmarmarinn er sviðinn af bræddu blýi þakburðarbita sem hafa bráðnað, lekið niður og lekið um gólfin í eldsvoðanum.[1]

Ár og aldir liðu þar til Ferdínand III hertók Córdoba árið 1236. Svæðið var þá alsett veggrústum á víð og dreif og var kallað Castillo de Córdoba la Vieje. Einvaldurinn Ferdínand gaf borgarráði Córdoba svæðið og í kjölfarið var enn frekar gengið á rústirnar en steinar voru til að mynda fjarlægðir til að byggja hallir, kirkjur, klaustur og bryggjur í borginni. Árið 1408 ákvað borgarráðið svo að gefa munkum af reglu heilags Híerónýmusar rústirnar. Gengu þeir enn frekar á rústirnar og reistu klaustur með aldingarði sem var kallað Valparaiso. Þar dvaldi mikill Córdoba-sagnfræðingur að nafni Ambrosio de Morales um 1532. Hann leitaðist við að bera kennsl á nærliggjandi rústir svæðisins og fullyrti árið 1575 að rústirnar væru af rómverskum uppruna og að þetta væri hið þekkta svæði Colonia Patricia.

Árið 1627 sýndi annar Córdoba-sagnfræðingur, Pedro Diaz de Rivas, fram á að rústirnar væru ekki af rómverskum uppruna heldur af arabískum og tilheyrðu höllinni miklu sem Abd al-Rahman III reisti. Fleiri fylgdu í kjölfarið en bæði P. Francisco Ruano og Antonio Ponz héldu hinu sama fram árið 1760 og 1792. Árið 1832 var það svo málarinn og sagnfræðingurinn J.A. Ceán Bermúdez sem mun hafa verið fyrstur til að sjá tengslin milli Córdoba la Vieja og Madīnat al-Zahrā. Var sú uppgötvun staðfest nokkrum árum síðar þegar evrópskir fræðimenn fóru að birta og gera opinberar heimildir hinnar múslimsku Spánarsögu.

Fornleifafræðingar vonast til þess að fljótlega verði Medína Azahara sett á heimsminjaskrá UNESCO.

Í textum skrifuðum um Medína Azahara er að finna goðsögn þess efnis að Rahman hafi látið byggja borgina fyrir tiltekna hjákonu úr kvennabúri sínu að nafni al-Zahrā. Sennilega var hún þó byggð til að styrkja tiltrú á kalífadæmið og pólitíska stöðu Rahmans á Íberíuskaga. Þannig vildi hann sýna fram á yfirburði sína, en andstæðingar hans voru til að mynda Ifriqiya-kalífarnir í Fatimid-kalífadæminu í Norður-Afríku og Abbasída-kalífarnir í Bagdad.

Árið 1911 hóf arkitektinn Ricardo Velázquez að grafa upp rústir á svæðinu og hélt því áfram allt til 1923, eða þegar hann dó. Til dæmis var uppgröftur í norðurhluta borgarinnar þar sem ríkulega skreytt aðalrými kalífans fyrir móttöku og skemmtun gesta munu hafa verið. Velázquez kallaði rýmið Vestursalinn eða Salon Rico (ríkulega salinn) sem áður var nefndur. Salurinn var gerður upp í miklum framkvæmdum árið 1949.

Fyrir nokkrum árum var byggt hálfgert neðanjarðarsafn á jaðri svæðisins sem á ekki að raska útsýni yfir það. Fram til þessa er aðeins búið að grafa upp og gera við um 10% af svæðinu og lengi vel var hætta á því að verulegur hluti þeirra rústa sem enn eru óuppgrafnir færu undir nýbyggingar vegna sinnuleysis yfirvalda. Það breyttist þó árið 2018 þegar borgin var sett á heimsminjaskrá UNESCO.

Tilvísun:
  1. ^ Fyrir þá sem hafa áhuga á að virða fyrir sér rústir borgarinnar og kynna sér hugmyndir um hvernig borgin gæti hafa litið út í fyrndinni má geta þess að lítillega er fjallað um það á 45. mínútu í heimildarmyndinni Þegar Márarnir réðu Evrópu (e. When the Moors Ruled Europe)

Heimildir:

Myndir:

Spurningu Jóns Ágústs er hér svarað að hluta.

Fyrsta gerð þessa svars var unnin í námskeiðinu MAF101G Saga Miðausturlanda I haustið 2016. Þórir Jónsson Hraundal hafði umsjón með námskeiðinu. Svarið var svo endurskoðað í maí 2025.

Höfundur

nemendur í Mið-Austurlandafræði

nemendur í Mið-Austurlandafræði

Útgáfudagur

28.5.2025

Spyrjandi

Jón Ágúst Guðmundsson

Efnisorð

Tilvísun

nemendur í Mið-Austurlandafræði. „Hvað getið þið sagt mér um borgina Medína Azahara?“ Vísindavefurinn, 28. maí 2025, sótt 5. júní 2025, https://visindavefur.is/svar.php?id=74072.

nemendur í Mið-Austurlandafræði. (2025, 28. maí). Hvað getið þið sagt mér um borgina Medína Azahara? Vísindavefurinn. https://visindavefur.is/svar.php?id=74072

nemendur í Mið-Austurlandafræði. „Hvað getið þið sagt mér um borgina Medína Azahara?“ Vísindavefurinn. 28. maí. 2025. Vefsíða. 5. jún. 2025. <https://visindavefur.is/svar.php?id=74072>.

Chicago | APA | MLA

Tengd svör

Skoða öll nýjustu svörin

Þessi síða notar vafrakökur Nánari upplýsingar

Ég samþykki

Senda grein til vinar

=

Hvað getið þið sagt mér um borgina Medína Azahara?
Borgin Medína Azahara kallast öðru nafni Madīnat al-Zahrā. Nafnið þýðir bókstaflega hin skínandi borg og var hún höfuðborg Al-Andalus á tímum Umayyad-kalífadæmisins. Borgin var 112 hektarar, staðsett í 5 km beinni loftlínu norðvestur af Córdoba á suðurhlíð Djabal al-Arūs, það er „Brúðarfjallinu“, við fjallsrætur Sierra Morena-fjallgarðsins. Það sem eftir er af borginni er að mestu neðanjarðar og óuppgrafið en borgin blómstraði um 70 ára skeið.

Borgin var byggð af Umayyad-emír og seinna kalífa frá Córdoba að nafni Abd-ar-Rahman III al-Nasir (891-961). Sá tók við emírembættinu af afa sínum og ríkti í samtals 17 ár, frá 912-928/929. Því næst lýsti hann sig kalífa yfir Córdoba-umdæmi árið 928/929 og þar með varð Córdobakalífadæmið til. Nokkrum árum síðar, árið 936, réðist hann í byggingu á borginni Medína Azahara. Til verksins voru fengnir 10.000 vinnumenn en þeir voru undir stjórn krónprinsins al-Hakam og arkitektsins Maslama b. Abd Allah.

Abd-ar-Rahman III og hirð hans í Medína Azahara. Listaverk eftir Dionisio Baixeras Verdaguer (1862–1943).

Madīnat al-Zahrā er stundum ruglað saman við aðra borg að nafni al-Madīna al-Zahīra, en sú var byggð árið 978-979 af al-Mansur Ibn Abi Amir, öðru nafni Almanzor. Síðarnefnda borgin var staðsett við bakka fljótsins Guadalquivir, skammt austur af Córdoba á stað sem kallaðist Alash, Ballash eða Manzil Ibn Badr. Arabískir samtímasagnaritarar segja þá borg hafa verið byggða á svæði sem almennt kallaðist Shabular eða Ramla, það er sandsvæðið sem þekkist enn þann dag í dag sem Cortijo del Arenal. Í byggingar þessarar borgar var ekki notaður hágæðamúrsteinn, en auk múrsteins voru námusteinar og leirveggir notaðir sem byggingarefni. Þar af leiðandi stenst borgin engan veginn samanburð við hina íburðarmeiri Madīnat al-Zahrā. Í höllum al-Madīna al-Zahīra mátti engu að síður finna marmaragryfjur í formi rómverskra steingrafa en talið er að um gosbrunna hafi verið að ræða.

Borgin Medína Azahara var byggð á þremur þrepum og umkringd borgarvegg. Í neðsta þrepi voru almenn híbýli manna, auk mosku sem var þó byggð utan borgarmúrsins. Byggingu moskunnar lauk árið 941 og nokkrum árum síðar, 947-948, flutti öll hirðin og stjórnsýslan til borgarinnar. Á árunum 953-957 hefur hinn svokallaði ríkulegi móttökusalur eða Salon Rico verið byggður. Efsta og næstefsta þrepið af þrepunum þremur voru frátekin fyrir konunglegu höllina en þar fyrir utan mátti finna móttökusali fyrir helgihald, stjórnsýsluskrifstofur, garða, heimili, böð og fleira. Talið er að borgin hafi aðallega verið byggð úr kalksteini úr námu nokkurri í grennd við borgina þó eitthvað af byggingarefninu hafi líka verið sótt í allt að 50 km fjarlægð. Önnur byggingarefni voru hvítur, afrískur marmari, rauður marmari og fjólublár, gull og aðrir gimsteinar.

Salon Rico (ríkulegi salurinn) var ríkulega skreytt aðalrými kalífans fyrir móttöku og skemmtun gesta.

Síðar meir var borgin stækkuð af syni Rahmans, Al-Hakam II en hann ríkti frá 971-976. Eftir dauða Al-Hakam II árið 976 var borgin ekki lengur meginaðsetur kalífans. Meira var lagt upp úr listum og bókmenntum en hernaði í Azahara og varnir borgarinnar voru léttvægar. Það hafði þau áhrif að borgin var hertekin í borgarastyrjöld nokkuð auðveldlega árið 1010. Þar voru að verki berbar undir stjórn Sulaymans al-Musta'in en þeir tóku borgina með valdi, rændu þar öllu og rupluðu og eyðilögðu hana svo að lokum. Borgarastyrjöldin markaði upphafið að endi Córdoba-kalífadæmisins. Sjá má að borgin hefur til að mynda verið brennd en gólfmarmarinn er sviðinn af bræddu blýi þakburðarbita sem hafa bráðnað, lekið niður og lekið um gólfin í eldsvoðanum.[1]

Ár og aldir liðu þar til Ferdínand III hertók Córdoba árið 1236. Svæðið var þá alsett veggrústum á víð og dreif og var kallað Castillo de Córdoba la Vieje. Einvaldurinn Ferdínand gaf borgarráði Córdoba svæðið og í kjölfarið var enn frekar gengið á rústirnar en steinar voru til að mynda fjarlægðir til að byggja hallir, kirkjur, klaustur og bryggjur í borginni. Árið 1408 ákvað borgarráðið svo að gefa munkum af reglu heilags Híerónýmusar rústirnar. Gengu þeir enn frekar á rústirnar og reistu klaustur með aldingarði sem var kallað Valparaiso. Þar dvaldi mikill Córdoba-sagnfræðingur að nafni Ambrosio de Morales um 1532. Hann leitaðist við að bera kennsl á nærliggjandi rústir svæðisins og fullyrti árið 1575 að rústirnar væru af rómverskum uppruna og að þetta væri hið þekkta svæði Colonia Patricia.

Árið 1627 sýndi annar Córdoba-sagnfræðingur, Pedro Diaz de Rivas, fram á að rústirnar væru ekki af rómverskum uppruna heldur af arabískum og tilheyrðu höllinni miklu sem Abd al-Rahman III reisti. Fleiri fylgdu í kjölfarið en bæði P. Francisco Ruano og Antonio Ponz héldu hinu sama fram árið 1760 og 1792. Árið 1832 var það svo málarinn og sagnfræðingurinn J.A. Ceán Bermúdez sem mun hafa verið fyrstur til að sjá tengslin milli Córdoba la Vieja og Madīnat al-Zahrā. Var sú uppgötvun staðfest nokkrum árum síðar þegar evrópskir fræðimenn fóru að birta og gera opinberar heimildir hinnar múslimsku Spánarsögu.

Fornleifafræðingar vonast til þess að fljótlega verði Medína Azahara sett á heimsminjaskrá UNESCO.

Í textum skrifuðum um Medína Azahara er að finna goðsögn þess efnis að Rahman hafi látið byggja borgina fyrir tiltekna hjákonu úr kvennabúri sínu að nafni al-Zahrā. Sennilega var hún þó byggð til að styrkja tiltrú á kalífadæmið og pólitíska stöðu Rahmans á Íberíuskaga. Þannig vildi hann sýna fram á yfirburði sína, en andstæðingar hans voru til að mynda Ifriqiya-kalífarnir í Fatimid-kalífadæminu í Norður-Afríku og Abbasída-kalífarnir í Bagdad.

Árið 1911 hóf arkitektinn Ricardo Velázquez að grafa upp rústir á svæðinu og hélt því áfram allt til 1923, eða þegar hann dó. Til dæmis var uppgröftur í norðurhluta borgarinnar þar sem ríkulega skreytt aðalrými kalífans fyrir móttöku og skemmtun gesta munu hafa verið. Velázquez kallaði rýmið Vestursalinn eða Salon Rico (ríkulega salinn) sem áður var nefndur. Salurinn var gerður upp í miklum framkvæmdum árið 1949.

Fyrir nokkrum árum var byggt hálfgert neðanjarðarsafn á jaðri svæðisins sem á ekki að raska útsýni yfir það. Fram til þessa er aðeins búið að grafa upp og gera við um 10% af svæðinu og lengi vel var hætta á því að verulegur hluti þeirra rústa sem enn eru óuppgrafnir færu undir nýbyggingar vegna sinnuleysis yfirvalda. Það breyttist þó árið 2018 þegar borgin var sett á heimsminjaskrá UNESCO.

Tilvísun:
  1. ^ Fyrir þá sem hafa áhuga á að virða fyrir sér rústir borgarinnar og kynna sér hugmyndir um hvernig borgin gæti hafa litið út í fyrndinni má geta þess að lítillega er fjallað um það á 45. mínútu í heimildarmyndinni Þegar Márarnir réðu Evrópu (e. When the Moors Ruled Europe)

Heimildir:

Myndir:

Spurningu Jóns Ágústs er hér svarað að hluta.

Fyrsta gerð þessa svars var unnin í námskeiðinu MAF101G Saga Miðausturlanda I haustið 2016. Þórir Jónsson Hraundal hafði umsjón með námskeiðinu. Svarið var svo endurskoðað í maí 2025....