Hvernig eru veirur greindar í mönnum?

Nafn þitt

Netfang þitt

Netfang móttakanda

Ruslpóstvörn =

Svar

Hvernig eru veirur greindar í mönnum?
Í dag eru veirur að mestu leyti greindar með svonefndum kjarnsýrugreiningum (PCR). Í þeim er erfðaefni einangrað úr sýnum og veiruerfðaefni magnað upp og greint með vísum sem eru sértækir fyrir hverja veiru.^[1]

Þessi aðferð mælir þó einungis hvort veiruerfðaefni finnist í sýninu en ekki hvort heilar veiruagnir (e. viral particles) séu þar og hvort þær hafi sýkingarhæfni. Til dæmis má stundum greina veirur í saur frá þeim sem hafa jafnað sig á veirusmiti og er þá oftast um að ræða niðurbrotið erfðaefni úr veirum sem ekki geta sýkst.

Til þess að mæla sýkingarhæfni veira er notað svokallað eyðupróf (e. plaque assay). Í eyðuprófi er hýsilfrumum tiltekinnar veiru sáð á ræktarskálar og þær látnar vaxa þar til þær þekja yfirborð skálarinnar alveg. Síðan er settur yfir þær vökvi sem inniheldur útþynnta lausn af veiruögnunum sem á að mæla. Þegar veira sýkir frumu fjölgar hún sér í frumunni og sprengir hana að lokum og losar þannig fleiri veiruagnir. Hýsilfrumurnar deyja þannig koll af kolli í kringum upphaflegu frumuna sem var sýkt, og þannig myndast eyður í annars samfelldu yfirborði hýsilfruma í ræktunarskálinni.

Þvínæst er ræktin fest eða „fixeruð“ og lituð með lit sem merkir lifandi frumur og má þá sjá eyðurnar skýrt. Út frá fjölda eyða er þá hægt að reikna út hversu margar eyðumyndandi einingar voru í lausninni sem sett var á skálina. Enska skammstöfunin pfu (e. plaque forming units) er notuð til að tilgreina magn sýkingarhæfra veiruagna. Á íslensku mætti þýða þetta sem eyðumyndandi einingar.

Að lokum má geta þess að ekki er unnt að nota kjarnsýrugreiningar til þess að mæla hvort einstaklingur hafi sýkst af veiru eftir að hann hefur jafnað sig alveg á sýkingunni. Til þess að meta eftirá hvort einstaklingar hafi sýkst er stuðst við blóðvökvapróf (sermismælingar, e. serologic test).

Með blóðvökvaprófi má athuga hvort einstaklingur hafi myndað sértæk mótefni gegn ákveðinni veiru, en það gefur til kynna að einstaklingurinn hafi orðið fyrir sýkingu og því framleitt mótefni gegn veirunni. Með því að nota blóðvökvapróf má fá mynd af því eftirá hversu margir hafi sýkst af ákveðinni veiru, en passa verður að taka sýni ekki of snemma á meðan á sýkingu stendur því það tekur líkamann ákveðinn tíma að byrja að framleiða mótefnin.

Tilvísun:

1. ^ Með vísum er átt við stuttar kjarnsýruraðir sem eru nauðsynlegar til að hefja fjölliðun á DNA. Vísarnir parast við samsvarandi röð í kjarnsýru og vísa þannig fjölliðunarensímum á ákveðinn stað þar sem fjölliðun hefst.

Mynd:

• Virus quantification - Wikipedia. (Sótt 14.03.2020). Myndin er birt undir leyfinu Creative Commons — Attribution-ShareAlike 3.0 Unported — CC BY-SA 3.0.
...