Hér getur þú sent okkur nýjar spurningar um vísindaleg efni.
Hafðu spurninguna stutta og hnitmiðaða og sendu aðeins eina í einu. Einlægar og vandaðar spurningar
um mikilvæg efni eru líklegastar til að kalla fram vönduð og greið svör. Ekki er víst að tími vinnist til að
svara öllum spurningum.
Persónulegar upplýsingar um spyrjendur eru eingöngu notaðar í starfsemi vefsins, til dæmis til að
svör verði við hæfi spyrjenda. Spurningum er ekki sinnt ef spyrjandi villir á sér heimildir eða segir ekki
nægileg deili á sér.
Spurningum sem eru ekki á verksviði vefsins er eytt.
Að öðru leyti er hægt að spyrja Vísindavefinn um allt milli himins og jarðar!
Hugtakið bandvídd (e. bandwidth) segir til um hversu miklar upplýsingar er hægt að flytja á tímaeiningu. Hugtakið bandbreidd er einnig notað um það sama.
Frá Íslandi liggja sæstrengir sem sjá um að miðla rafrænum upplýsingum til og frá landinu. Fyrirtækið Farice, sem er í eigu ríkisins, á og sér um rekstur tveggja strengja sem sjá um langstærstan hluta netsambands okkar við umheiminn. FARICE-1 liggur á milli Seyðisfjarðar og Skotlands (með grein til Færeyja) og DANICE liggur frá Landeyjum á Suðurlandi til Danmerkur. Frá sömu landtökustöð liggur einnig strengurinn Greenland Connect í eigu Tele Greenland. Hann fer til Nuuk á Grænlandi og þaðan áfram til Nýfundanlands. Hann er notaður í litlum mæli miðað við DANICE og FARICE-1. Bilanir hafa hrjáð þennan streng og lengsta sambandsleysið varaði í 8 mánuði árið 2019.
Mynd sem sýnir sæstrengi sem liggja frá Íslandi til Evrópu og Norður-Ameríku.
Vöxtur umferðar frá íslenskum markaði, það er að segja frá fjarskiptafyrirtækjum, hefur verið um 30% á ári undanfarin 10 ár. Svonefnd gagnaver (e. data center) fóru fyrst að skapa umferð árið 2010 og hafa vaxið hraðar en íslenski markaðurinn síðasta áratug. Umferðin nú frá íslenska markaðnum er nánast öll vegna Internetsins.
Vöxtur útlandasambanda (Internet-umferðar) var hraðari áratuginn 2000-2009 en síðasta áratug. Meðalvöxturinn var þá í kringum 50% á ári. Ein meginástæða hraðari aukningar þá var líklega sú að fleiri ný heimili voru að tengjast með bandbreiðum tengingum. Nú eru öll heimili meira og minna tengd, verkefninu er lokið, og vöxturinn af öðrum ástæðum.
Heildarbandvídd sæstrengjanna DANICE og FARICE-1 frá 2005 til 2020.
Meginástæða aukningar núna er líklega vegna myndstreymis sem er í æ hærri gæðum. Forrit sem notuð eru af flestum í daglegri vinnu sækja og geyma gögn í skýinu sem eru að jafnaði gagnageymslur í útlöndum. Árið 2020 er hægt að greina viðbótaraukningu vegna heimsfaraldurs COVID-19. Í stað ferðalaga og fundahalda í útlöndum hafa myndfundir orðið algengari en þeir nýta netþjóna erlendis til að stýra umferð myndefnis.
Nú er algengt að streymisveitur og fyrirtæki sem miðla margmiðlunarefni geymi afrit af efninu á Íslandi (e. caching servers) og án þeirra væri umferðin til og frá landi eflaust talsvert meiri en hún er, mögulega tvöfalt meiri ef giska mætti. Þrátt fyrir þessa skyndigeymslutækni vex umferðin á hverju ári og sér ekki fyrir endann á því. Reikna má með að það verði svipuð aukning á hverju ári og hefur verið undanfarin 10 ár.
Spyrja má hversu lengi sæstrengirnir duga ef umferðin eykst stöðugt um 30-50% á ári. Árið 2020 er um 6% af flutningsgetu elsta strengsins FARICE-1 nýtt og það hljómar væntanlega í eyrum flestra sem lítil nýting. Ljósleiðarar eru almennt lítið nýttir þar sem flutningsgetan er svo mikil. En þrátt fyrir þessa litlu nýtni þá er líklegt að FARICE-1 strengurinn frá 2003 fyllist eftir um 6-8 ár vegna eiginleika veldisvaxtar.
Endingartími FARICE-1 strengsins vegna flutningsgetu fellur nokkuð vel saman við hönnunarlíftíma strengsins sem er 25 ár. Nýrri strengurinn DANICE hefur um fjórum sinni meiri flutningsgetu og fyrirhugaður ÍRIS-strengur, sem væntanlegur er árið 2022, mun hafa fjórum sinnum meiri flutningsgetu en DANICE.
Líklegt er að byggja þurfi nýjan sæstreng til Íslands að jafnaði á 8 til 10 ára fresti verði landið ávallt tengt með 3 sæstrengjum til Evrópu sem er stefna stjórnvalda.
Frekara lesefni:
Örn Orrason og Jón Gunnar Þorsteinsson. „Hvað er bandvídd og hvernig hefur hún aukist á Íslandi undanfarin ár?“ Vísindavefurinn, 18. nóvember 2020, sótt 8. nóvember 2024, https://visindavefur.is/svar.php?id=80527.
Örn Orrason og Jón Gunnar Þorsteinsson. (2020, 18. nóvember). Hvað er bandvídd og hvernig hefur hún aukist á Íslandi undanfarin ár? Vísindavefurinn. https://visindavefur.is/svar.php?id=80527
Örn Orrason og Jón Gunnar Þorsteinsson. „Hvað er bandvídd og hvernig hefur hún aukist á Íslandi undanfarin ár?“ Vísindavefurinn. 18. nóv. 2020. Vefsíða. 8. nóv. 2024. <https://visindavefur.is/svar.php?id=80527>.