Sólin Sólin Rís 07:34 • sest 19:38 í Reykjavík
Tunglið Tunglið Rís 00:49 • Sest 07:16 í Reykjavík
Flóð Flóð Árdegis: 08:33 • Síðdegis: 20:49 í Reykjavík
Fjaran Fjara Árdegis: 02:32 • Síðdegis: 14:40 í Reykjavík
Sólin Sólin Rís 07:34 • sest 19:38 í Reykjavík
Tunglið Tunglið Rís 00:49 • Sest 07:16 í Reykjavík
Flóð Flóð Árdegis: 08:33 • Síðdegis: 20:49 í Reykjavík
Fjaran Fjara Árdegis: 02:32 • Síðdegis: 14:40 í Reykjavík
LeiðbeiningarTil baka

Sendu inn spurningu

Hér getur þú sent okkur nýjar spurningar um vísindaleg efni.

Hafðu spurninguna stutta og hnitmiðaða og sendu aðeins eina í einu. Einlægar og vandaðar spurningar um mikilvæg efni eru líklegastar til að kalla fram vönduð og greið svör. Ekki er víst að tími vinnist til að svara öllum spurningum.

Persónulegar upplýsingar um spyrjendur eru eingöngu notaðar í starfsemi vefsins, til dæmis til að svör verði við hæfi spyrjenda. Spurningum er ekki sinnt ef spyrjandi villir á sér heimildir eða segir ekki nægileg deili á sér.

Spurningum sem eru ekki á verksviði vefsins er eytt.

Að öðru leyti er hægt að spyrja Vísindavefinn um allt milli himins og jarðar!

=

Hvað er bókun og hvaða lagalegt gildi hefur hún?

JGÞ

Upprunalega spurningin hljóðaði svona:

Hvert er lagalegt gildi á bókun, t.d. í samanburði við stjórnarskrá, lög eða reglugerðir?

Í lagamáli er hugtakið bókun meðal annars notað um svonefndan viðbótarsamning við þjóðréttarsamning.[1] Bókunin felur þá í sér nánari útfærslu á því sem fram kemur í þjóðréttarsamningnum.[2]

Til að útskýra þetta nánar má nefna að bókanir við svonefndan EES-samning gagnast við túlkun á ákvæðum samningsins. Sumar bókanir fela í sér frekari útskýringu á því hvernig eigi að túlka tilteknar greinar í meginmáli samningsins og aðrar bókanir geta ákvarðað að einhver ríki séu undanþegin einhverjum ákvæðum samnings. Bókanir við EES-samninginn gegna þannig mikilvægu hlutverki í að tryggja að framkvæmd samningsins sé eins eða sambærileg á svæðinu þar sem hann gildir.[3]

Þar sem spyrjandi spyr einnig um reglugerðir og lög, er það að segja að reglugerðir hafa í raun sömu stöðu og almenn lög sem sett eru á Alþingi. Þó má segja að reglugerðir séu skör lægri en lögin. Ef reglugerð stangast til dæmis á við lög þá gilda lögin. Enn fremur er ekki hægt að setja reglugerð um það sem þegar er kveðið á um með lögum. Um þetta er fjallað nánar í svari við spurningunni Geta reglugerðir stangast á við lög? Hvort gildir þá reglugerðin eða lögin? en þar segir:

Meginreglan um samspil reglugerða og laga er skýr; ef reglugerðin stangast á við lögin þá gilda lögin fram yfir reglugerðina. Ekki er heldur hægt að setja reglugerð um þá hluti sem nú þegar er kveðið á um með lögum og ekki má setja reglugerð um þá hluti sem skylt er að setja lög um.

Um stjórnarskrána er síðan það helst að segja að hún er rétthærri en almenn lög og reglugerðir. Ef einhver ákvæði í almennum lögum stangast til að mynda á við það sem fram kemur í stjórnarskrá, hafa þau ekkert gildi. Um þetta má lesa meira í svari við spurningunni Hvað gerist ef Alþingi setur lög sem stangast á við stjórnarskrána?

Tilvísanir:
  1. ^ Hugtakið þjóðréttarsamningur vísar til samnings sem bæði ríki og alþjóðastofnanir geta gert sín á milli. Samningurinn skapar bæði rétt og leggur skyldur á samningsaðila.
  2. ^ Sjá nánar í Íðorðabankanum: Málið.is. (Sótt 11.10.2024). Í lögfræði er hugtakið bókun líka notað um það sem skrásett í svonefnda færslubók, en hún getur verið gerðabók, þingbók eða dómabók. Hér er hins vegar ekki verið að spyrja um það.
  3. ^ Sjá meira um þetta í svari við spurninguni Hvað er átt við með bókunum og viðaukum í sambandi við EES-samninginn? (Sótt 12.02.2025).

Mynd:

Höfundur þakkar Baldri S. Blöndal, mag. jur. í lögfræði, fyrir yfirlestur og gagnlegar athugasemdir.

Höfundur

Jón Gunnar Þorsteinsson

bókmenntafræðingur og ritstjóri Vísindavefsins

Útgáfudagur

20.2.2025

Spyrjandi

Ragnheidur Fossdal

Tilvísun

JGÞ. „Hvað er bókun og hvaða lagalegt gildi hefur hún?“ Vísindavefurinn, 20. febrúar 2025, sótt 18. mars 2025, https://visindavefur.is/svar.php?id=87003.

JGÞ. (2025, 20. febrúar). Hvað er bókun og hvaða lagalegt gildi hefur hún? Vísindavefurinn. https://visindavefur.is/svar.php?id=87003

JGÞ. „Hvað er bókun og hvaða lagalegt gildi hefur hún?“ Vísindavefurinn. 20. feb. 2025. Vefsíða. 18. mar. 2025. <https://visindavefur.is/svar.php?id=87003>.

Chicago | APA | MLA

Senda grein til vinar

=

Hvað er bókun og hvaða lagalegt gildi hefur hún?
Upprunalega spurningin hljóðaði svona:

Hvert er lagalegt gildi á bókun, t.d. í samanburði við stjórnarskrá, lög eða reglugerðir?

Í lagamáli er hugtakið bókun meðal annars notað um svonefndan viðbótarsamning við þjóðréttarsamning.[1] Bókunin felur þá í sér nánari útfærslu á því sem fram kemur í þjóðréttarsamningnum.[2]

Til að útskýra þetta nánar má nefna að bókanir við svonefndan EES-samning gagnast við túlkun á ákvæðum samningsins. Sumar bókanir fela í sér frekari útskýringu á því hvernig eigi að túlka tilteknar greinar í meginmáli samningsins og aðrar bókanir geta ákvarðað að einhver ríki séu undanþegin einhverjum ákvæðum samnings. Bókanir við EES-samninginn gegna þannig mikilvægu hlutverki í að tryggja að framkvæmd samningsins sé eins eða sambærileg á svæðinu þar sem hann gildir.[3]

Þar sem spyrjandi spyr einnig um reglugerðir og lög, er það að segja að reglugerðir hafa í raun sömu stöðu og almenn lög sem sett eru á Alþingi. Þó má segja að reglugerðir séu skör lægri en lögin. Ef reglugerð stangast til dæmis á við lög þá gilda lögin. Enn fremur er ekki hægt að setja reglugerð um það sem þegar er kveðið á um með lögum. Um þetta er fjallað nánar í svari við spurningunni Geta reglugerðir stangast á við lög? Hvort gildir þá reglugerðin eða lögin? en þar segir:

Meginreglan um samspil reglugerða og laga er skýr; ef reglugerðin stangast á við lögin þá gilda lögin fram yfir reglugerðina. Ekki er heldur hægt að setja reglugerð um þá hluti sem nú þegar er kveðið á um með lögum og ekki má setja reglugerð um þá hluti sem skylt er að setja lög um.

Um stjórnarskrána er síðan það helst að segja að hún er rétthærri en almenn lög og reglugerðir. Ef einhver ákvæði í almennum lögum stangast til að mynda á við það sem fram kemur í stjórnarskrá, hafa þau ekkert gildi. Um þetta má lesa meira í svari við spurningunni Hvað gerist ef Alþingi setur lög sem stangast á við stjórnarskrána?

Tilvísanir:
  1. ^ Hugtakið þjóðréttarsamningur vísar til samnings sem bæði ríki og alþjóðastofnanir geta gert sín á milli. Samningurinn skapar bæði rétt og leggur skyldur á samningsaðila.
  2. ^ Sjá nánar í Íðorðabankanum: Málið.is. (Sótt 11.10.2024). Í lögfræði er hugtakið bókun líka notað um það sem skrásett í svonefnda færslubók, en hún getur verið gerðabók, þingbók eða dómabók. Hér er hins vegar ekki verið að spyrja um það.
  3. ^ Sjá meira um þetta í svari við spurninguni Hvað er átt við með bókunum og viðaukum í sambandi við EES-samninginn? (Sótt 12.02.2025).

Mynd:

Höfundur þakkar Baldri S. Blöndal, mag. jur. í lögfræði, fyrir yfirlestur og gagnlegar athugasemdir....