Sólin Sólin Rís 10:57 • sest 15:40 í Reykjavík
Tunglið Tunglið Rís 15:11 • Sest 19:24 í Reykjavík
Flóð Flóð Árdegis: 08:44 • Síðdegis: 21:10 í Reykjavík
Fjaran Fjara Árdegis: 02:24 • Síðdegis: 15:10 í Reykjavík
Sólin Sólin Rís 10:57 • sest 15:40 í Reykjavík
Tunglið Tunglið Rís 15:11 • Sest 19:24 í Reykjavík
Flóð Flóð Árdegis: 08:44 • Síðdegis: 21:10 í Reykjavík
Fjaran Fjara Árdegis: 02:24 • Síðdegis: 15:10 í Reykjavík
LeiðbeiningarTil baka

Sendu inn spurningu

Hér getur þú sent okkur nýjar spurningar um vísindaleg efni.

Hafðu spurninguna stutta og hnitmiðaða og sendu aðeins eina í einu. Einlægar og vandaðar spurningar um mikilvæg efni eru líklegastar til að kalla fram vönduð og greið svör. Ekki er víst að tími vinnist til að svara öllum spurningum.

Persónulegar upplýsingar um spyrjendur eru eingöngu notaðar í starfsemi vefsins, til dæmis til að svör verði við hæfi spyrjenda. Spurningum er ekki sinnt ef spyrjandi villir á sér heimildir eða segir ekki nægileg deili á sér.

Spurningum sem eru ekki á verksviði vefsins er eytt.

Að öðru leyti er hægt að spyrja Vísindavefinn um allt milli himins og jarðar!

=

Hversu hratt bráðna jöklar á Íslandi?

Oddur Sigurðsson

Stór hluti Íslandssögunnar er kuldatímabil. Hefur sá hluti sögunnar sem er á milli Sturlungaaldar og 20. aldar með réttu eða röngu oft verið nefndur litla ísöld. Þá stækkuðu jöklar mjög sem sjá má af ýmsum heimildum.

Jöklar á Íslandi.

Á 20. öld skipti mjög um til hins hlýrra í veðurlagi einkum á öðrum fjórðungi aldarinnar. Lætur nærri að jöklar landsins hafi rýrnað um jafnmikið á nýliðinni öld og þeir jukust á þrem öldum þar á undan. Á 21. öld hefur enn hert á bráðnun jökla og lætur nærri að þeir þynnist um 1 metra á ári nú um stundir. Sú ótrúlega staða er komin upp að það sem af er öldinni rýrnuðu stærstu jöklar landsins hvert einasta ár að frátöldu árinu frá hausti 2014 til hausts 2015.[1]

Flatarmál jöklanna hefur minnkað á síðastliðnum 130 árum úr því að vera 12% í 10% af flatarmáli landsins. Hlutfallslega minnka stærstu jöklarnir hægast eins og sjá má af meðfylgjandi töflu þar sem Vatnajökull minnkaði um 7% af flatarmáli sínu frá 1890 til 2000 en Okjökull minnkaði um 75% á sama tíma. Haustið 2014 var staðfest að ekki væri lengur jökull á Oki.

Tafla 1: Flatarmál jökla á Íslandi (km2)

Jökull ~1890 ~2000 2014 breyting (%)
1890–2000/
2000-2014
Vatnajökull 8723 8087 7745 7/4
Langjökull 1088 920 862 15/6
Hofsjökull 1030 889 825 14/7
Mýrdalsjökull 740 597 535 19/10
Drangajökull 190 146 141 23/3
Eyjafjallajökull 115 80 67 30/16
Tungnafellsjökull 51 38 32 25/16
Þórisjökull 44 30 24 32/20
Eiríksjökull 34 22 18 35/18
Þrándarjökull 34 17 15 50/12
Snæfellsjökull 23 12 9 48/25
Torfajökull 23 11 11 52/27
Tindfjallajökull 28 16 13 43/19
Hrútfellsjökull 11 7 5 36/29
Hofsjökull eystra 11 5 3 55/40
Okjökull 16 4 0 75/100

Jöklar styttast alla jafna í hlutfalli við lengd sína. Stærstu og lengstu skriðjöklar landsins, svo sem Skeiðarárjökull og Breiðamerkurjökull hafa styst um 4 km síðan mælingar hófust á 4. áratug síðustu aldar. Í sjálfu Jökulsárlóni hefur jökullinn styst um eina 7 km einkum vegna áhrifa lónsins.

Því hefur verið spáð með gildum rökum að jöklar Íslands verði í stórum dráttum horfnir eftir tvær aldir haldi fram sem horfir um hlýnun lofthjúps jarðar.

Tilvísun:
  1. ^ Jöklar Íslands.
Mynd:

Höfundur

jarðfræðingur hjá Orkustofnun

Útgáfudagur

30.5.2018

Spyrjandi

Sindri Dagur Sindrason

Tilvísun

Oddur Sigurðsson. „Hversu hratt bráðna jöklar á Íslandi?“ Vísindavefurinn, 30. maí 2018, sótt 5. desember 2024, https://visindavefur.is/svar.php?id=70098.

Oddur Sigurðsson. (2018, 30. maí). Hversu hratt bráðna jöklar á Íslandi? Vísindavefurinn. https://visindavefur.is/svar.php?id=70098

Oddur Sigurðsson. „Hversu hratt bráðna jöklar á Íslandi?“ Vísindavefurinn. 30. maí. 2018. Vefsíða. 5. des. 2024. <https://visindavefur.is/svar.php?id=70098>.

Chicago | APA | MLA

Senda grein til vinar

=

Hversu hratt bráðna jöklar á Íslandi?
Stór hluti Íslandssögunnar er kuldatímabil. Hefur sá hluti sögunnar sem er á milli Sturlungaaldar og 20. aldar með réttu eða röngu oft verið nefndur litla ísöld. Þá stækkuðu jöklar mjög sem sjá má af ýmsum heimildum.

Jöklar á Íslandi.

Á 20. öld skipti mjög um til hins hlýrra í veðurlagi einkum á öðrum fjórðungi aldarinnar. Lætur nærri að jöklar landsins hafi rýrnað um jafnmikið á nýliðinni öld og þeir jukust á þrem öldum þar á undan. Á 21. öld hefur enn hert á bráðnun jökla og lætur nærri að þeir þynnist um 1 metra á ári nú um stundir. Sú ótrúlega staða er komin upp að það sem af er öldinni rýrnuðu stærstu jöklar landsins hvert einasta ár að frátöldu árinu frá hausti 2014 til hausts 2015.[1]

Flatarmál jöklanna hefur minnkað á síðastliðnum 130 árum úr því að vera 12% í 10% af flatarmáli landsins. Hlutfallslega minnka stærstu jöklarnir hægast eins og sjá má af meðfylgjandi töflu þar sem Vatnajökull minnkaði um 7% af flatarmáli sínu frá 1890 til 2000 en Okjökull minnkaði um 75% á sama tíma. Haustið 2014 var staðfest að ekki væri lengur jökull á Oki.

Tafla 1: Flatarmál jökla á Íslandi (km2)

Jökull ~1890 ~2000 2014 breyting (%)
1890–2000/
2000-2014
Vatnajökull 8723 8087 7745 7/4
Langjökull 1088 920 862 15/6
Hofsjökull 1030 889 825 14/7
Mýrdalsjökull 740 597 535 19/10
Drangajökull 190 146 141 23/3
Eyjafjallajökull 115 80 67 30/16
Tungnafellsjökull 51 38 32 25/16
Þórisjökull 44 30 24 32/20
Eiríksjökull 34 22 18 35/18
Þrándarjökull 34 17 15 50/12
Snæfellsjökull 23 12 9 48/25
Torfajökull 23 11 11 52/27
Tindfjallajökull 28 16 13 43/19
Hrútfellsjökull 11 7 5 36/29
Hofsjökull eystra 11 5 3 55/40
Okjökull 16 4 0 75/100

Jöklar styttast alla jafna í hlutfalli við lengd sína. Stærstu og lengstu skriðjöklar landsins, svo sem Skeiðarárjökull og Breiðamerkurjökull hafa styst um 4 km síðan mælingar hófust á 4. áratug síðustu aldar. Í sjálfu Jökulsárlóni hefur jökullinn styst um eina 7 km einkum vegna áhrifa lónsins.

Því hefur verið spáð með gildum rökum að jöklar Íslands verði í stórum dráttum horfnir eftir tvær aldir haldi fram sem horfir um hlýnun lofthjúps jarðar.

Tilvísun:
  1. ^ Jöklar Íslands.
Mynd:

...