Er vitað hvaða dýr var forfaðir hlébarða?

Nafn þitt

Netfang þitt

Netfang móttakanda

Ruslpóstvörn =

Svar

Er vitað hvaða dýr var forfaðir hlébarða?
Líkt og á við um fjölmargar aðrar tegundir katta er hlébarðinn (Panthera pardus) tiltölulega ung tegund. Talið er að fyrir rúmlega átta milljón árum hafi orðið klofningur milli tegunda sem síðan þróuðust í tvær meginlínur stórkatta, annars vegar ættkvíslina Neofelix og hins vegar ættkvíslina Panthera.

Núlifandi tegundir innan fyrrgreindu línunnar eru skuggahlébarðar sem greinast í tvær tegundir, Neofelis nebulosa og Neofelis diardi. Núlifandi tegundir Panthera-ættkvíslarinnar eru hinir svokölluðu stórkettir, auk hlébarða eru það ljón (Panthera leo), tígrisdýr (Panthera tigris), jagúar (Panthera onca) og snæhlébarði (Panthera uncia).

Samanburður á erfðaefni stórkatta hefur sýnt að hlébarðar eru skyldastir ljónum. Skyldleiki allra stórkatta er þó slíkur að sennilega geta allar tegundirnar getið afkvæmi sín á milli en frjósemi slíkra afkvæma er hins vegar mjög lítil.

Að öllum líkindum var sameiginlegur forfaðir ljóna og hlébarða uppi fyrir 3,1–1,95 milljónum árum. Á því tímabili var talsverð tegundaútgeislun í gangi meðal tegunda þessarar ættkvíslar en ekki er ljóst hvaða skepna það var sem þróaðist frá þessum sameiginlega forföður ljóna og hlébarða. Talið er líklegt að þetta dýr hafi verið smærra vexti en núlifandi ljón og hafi fundið sess í þéttum skógum Afríku. Þessar niðurstöður byggja á aðferðum erfðafræðinnar og á erfðafjarlægð þessara tveggja núlifandi tegunda. Steingervingafræðingar hafa einnig fundið jarðneskar leifar kattardýrs sem var uppi fyrir um tveimur milljón árum og þykja þær gefa sterka vísbendingu um fyrstu frum-hlébarðana eða formóður núlifandi hlébarða.

Áfram hélt þróunin og er talið að nútíma hlébarðar hafi komið fram í Afríku fyrir um 500 til 800 þúsund árum. Þaðan hafi þeir síðar dreifst yfir til Asíu fyrir rúmum 200 þúsund árum og náð mikilli útbreiðslu. Einnig komu hlébarðar sér fyrir í Evrópu og hafa vísindamenn borið kennsl á fjórar deilitegundir á því svæði. Síðasta deilitegund hlébarða sem lifði í Evrópu var hinn svokallaði ísaldarhlébarði (Panthera pardus spelea) en yngstu leifar hans eru um 26-32 þúsund ára gamlar og var hann áþekkur afrískum hlébörðum að stærð.

Hlébarðar eru enn útbreiddir í Afríku og Asíu. Tegundin er þó talin vera í viðkvæmri stöðu samkvæmt alþjóðlegu náttúruverndarsamtökunum IUCN og í útrýmingarhættu á ákveðnum svæðum.

Heimildir og myndir:

• Davis, B. W.; Li, G.; Murphy, W. J. (2010). Supermatrix and species tree methods resolve phylogenetic relationships within the big cats, Panthera (Carnivora: Felidae). Molecular Phylogenetics and Evolution. 56 (1): 64–76. (Sótt 29.7.2020).
• Diedrich, C. G. (2013). Late Pleistocene leopards across Europe – northernmost European German population, highest elevated records in the Swiss Alps, complete skeletons in the Bosnia Herzegowina Dinarids and comparison to the Ice Age cave art. Quaternary Science Reviews. 76: 167–193. (Sótt 29.7.2020).
• Mazák J. H. , Christiansen P., Kitchener, A. C. (2011) Oldest Known Pantherine Skull and Evolution of the Tiger. PLOS ONE. 6(10). (Sótt 29.7.2020).
• Uphyrkina, O. o.fl. (2001). Phylogenetics, genome diversity and origin of modern leopard, Panthera pardus. Molecular Ecology. 10 (11): 2617–2633. (Sótt 29.7.2020).
• Stein, A. B. o.fl. (2020. Panthera pardus (amended version of 2019 assessment). The IUCN Red List of Threatened Species 2020: e.T15954A163991139. (Sótt 29.7.2020).
• Mynd af ljóni: Lion Free Stock Photo - Public Domain Pictures. (Sótt 30.7.2020).
• Mynd af hlébarða: African leopard, Panthera pardus pardus, near Lake Panic, Kruger National Park, South Africa (19448654130).jpg - Wikimedia Commons. Höfundur myndar: Derek Keats. Birt undir CC BY 2.0 leyfi. (Sótt 30.7.2020).

...