Efnasamsetning gosefna er gjarnan notuð til að flokka bergkvikuna sem kemur upp í eldgosum og gosbergið sem til verður þegar hún storknar á yfirborð jarðar. Þannig er talað um basíska, ísúra eða súra kviku og/eða storkuberg. Ræður þar mestu kísilsýrumagn kvikunnar eða bergsins, sem er lægst í basísku bergi og hæst í súru bergi.

Hiti bergkvikunnar sem kemur upp í eldgosum fer eftir efnasamsetningu hennar.

Hiti kvikunnar þegar hún streymir upp á yfirborð jarðar fer eftir efnasamsetningu hennar. Þannig eru basalthraun, en þau eru basísk og algengasta gerð hrauna á Íslandi, yfirleitt á bilinu 1150 – 1250 gráðu heit þegar þau ná til yfirborðs jarðar. Kvika sem inniheldur meira kísilmagn (og er því súrari) er kaldari þegar hún berst upp á yfirborð. Sem dæmi má nefna að andesít, sem er ísúrt berg, er á bilinu 900-1050 gráðu heitt og súra kvikan sem líparít myndast úr er talin vera á bilinu 800-900 gráðu heit.

Á Vísindavefnum eru fjölmörg önnur svör um eldgos, til dæmis:

• Hvað er eldgos? eftir Ármann Höskuldsson
• Hversu langan tíma tekur það nýtt hraun að verða að hörðum steini? eftir Sigurð Steinþórsson
• Af hverju eru eldgos svona heit? eftir Sigurð Steinþórsson
• Ef það kemur kvika upp úr jörðinni við eldgos myndast þá ekki tómarúm annars staðar eða er kvikuframleiðsla endalaus? eftir Sigurð Steinþórsson

Heimildir og mynd:

• Ari Trausti Guðmundsson. 1986. Íslandseldar. Reykjavík: Vaka-Helgafell
• Þorleifur Einarsson. 1991. Myndun og mótun lands. Reykjavík: Mál og menning
• Volcano World
• Mynd: Iceland.is

---

Ármann Höskuldsson, eldfjallafræðingur við Jarðvísindastofnun Háskólans, fær bestu þakkir fyrir góðar ábendingar við gerð þessa svars.

---

Þetta svar er í flokknum "bekkirnir spyrja" þar sem starfsfólk vefsins svarar spurningum frá grunnskólabekk í kennslustund, samkvæmt samningi. Lögð er áhersla á skjót svör, stutt og aðgengileg. Oft er byggt á öðrum svörum sem kunna að nýtast almennum lesendum betur.