Hér getur þú sent okkur nýjar spurningar um vísindaleg efni.
Hafðu spurninguna stutta og hnitmiðaða og sendu aðeins eina í einu. Einlægar og vandaðar spurningar
um mikilvæg efni eru líklegastar til að kalla fram vönduð og greið svör. Ekki er víst að tími vinnist til að
svara öllum spurningum.
Persónulegar upplýsingar um spyrjendur eru eingöngu notaðar í starfsemi vefsins, til dæmis til að
svör verði við hæfi spyrjenda. Spurningum er ekki sinnt ef spyrjandi villir á sér heimildir eða segir ekki
nægileg deili á sér.
Spurningum sem eru ekki á verksviði vefsins er eytt.
Að öðru leyti er hægt að spyrja Vísindavefinn um allt milli himins og jarðar!
Storkuberg er flokkað annars vegar eftir efnasamsetningu og hins vegar kornastærð, það er hraða kristöllunar. Þannig er efnasamsetning basaltglers (til dæmis í móbergi), basalts (blágrýtis), grágrýtis og gabbrós hin sama, en kornastærðin ólík eins og fjallað er um í svari sama höfundar við spurningunni Hver er munurinn á grágrýti og blágrýti? Sömuleiðis hafa hrafntinna, líparít og granít eins efnasamsetning en ólíka kornastærð.
Taflan hér að neðan sýnir efnasamsetningu fjögurra gosbergstegunda sem algengar eru hér á landi:
Ólivín-þóleiít(basalt)
Íslandít
Dasít
Rhýólít (líparít)
SiO2
49,2
61,8
69,7
73,2
TiO2
2,3
1,3
0,4
0,2
Al2O3
13,3
15,4
15,2
14,0
Fe2O3
1,3
2,4
1,1
0,6
FeO
9,7
5,8
1,9
1,7
MgO
10,4
1,8
0,9
0,4
CaO
10,9
5,0
2,7
1,3
Na2O
2,2
4,4
4,5
3,9
K2O
0,5
1,6
3,0
4,1
P2O5
0,2
0,4
0,1
0,1
Samkvæmt fornri hefð eru efnin gefin sem þungahlutföll oxíða hinna ýmsu frumefna. Eins og glöggt sést af töflunni er kísill (SiO2) meginuppistaðan í þessum bergtegundum. Styrkur efna eins og FeO, MgO og CaO minnkar með vaxandi kísli en styrkur alkalímálmanna (einkum K2O) eykst. Þægilegt graf til að flokka gosberg er hér að neðan, þar sem Na2O+K2O er varpað móti SiO2 (í prósentum af þunga).
Sigurður Steinþórsson. „Hver er efnasamsetning kviku/hrauns?“ Vísindavefurinn, 15. október 2007. Sótt 25. maí 2019. http://visindavefur.is/svar.php?id=6847.
Sigurður Steinþórsson. (2007, 15. október). Hver er efnasamsetning kviku/hrauns? Vísindavefurinn. Sótt af http://visindavefur.is/svar.php?id=6847
Sigurður Steinþórsson. „Hver er efnasamsetning kviku/hrauns?“ Vísindavefurinn. 15. okt. 2007. Vefsíða. 25. maí. 2019. <http://visindavefur.is/svar.php?id=6847>.
Hilmar J. Malmquist er líffræðingur og forstöðumaður Náttúruminjasafns Íslands. Auk starfa að náttúruvernd og umhverfismálum og miðlun náttúrufræða með kennslu, sýningahaldi og útgáfu, hefur Hilmar einkum sinnt rannsóknum í vatnavistfræði.
