Getur hrafntinna myndast um leið og hraun rennur?

Nafn þitt

Netfang þitt

Netfang móttakanda

Ruslpóstvörn =

Svar

Getur hrafntinna myndast um leið og hraun rennur?
Í heild hljóðaði spurningin svona:

Getur hrafntinna myndast um leið og hraun rennur? Þ.e. ef kísilríkt hraun rennur og kólnar hratt - myndast þá hrafntinnan strax og hraunið kólnar?

Örnefnið Hrafntinnuhraun virðist bera því órækt vitni að hrafntinna getur myndast um leið og hraun rennur. Hraunið er eitt af fjórum ríólíthraunum^[1] sem runnu innan Torfajökuls-öskjunnar í stórgosi árið 877 – gosinu sem myndaði landnámslagið svonefnda.^[2]

Eins og fram kemur í spurningunni myndar hröð storknun bergbráðar gler, hrafntinnu í tilviki kísilríkrar kviku. Gler telst vera undirkældur vökvi, það er vökvi sem ekki nær að kristallast þótt hann kólni niður fyrir bræðslumark (kristöllunarmark) efnisins. Flókin efnasamsetning bergbráðar gerir það að verkum að kristöllun kallar á talsverðan hreyfanleika frumefnanna í bráðinni því hinar ýmsu steindir geta þurft að „sækja“ nauðsynleg efni í kristalgrind sína út fyrir nánasta umhverfi sitt. Þar kemur inn í dæmið seigja bráðarinnar sem ræðst af hitastigi, efnasamsetningu (til dæmis hlutfalli kísils) og uppleystu vatni í henni. Á dýpi er ríólítbráð tiltölulega vatnsrík og sæmilega þunnfljótandi en við afvötnun eykst seigjan og jafnframt minnkar hreyfanleiki frumefnanna í kvikunni þannig að kristallar myndast ekki þrátt fyrir allháan hita.

Tilvísanir:

1. ^ Orðið ríólít, íslenskun enska orðsins rhyolite, er í seinni tíð notað fyrir kísilríkt gosberg á Íslandi í stað hins gamalkunna líparíts. Íslenskt storkuberg tilheyrir þóleísku bergsyrpunni sem einkennir gliðnunarsvæði jarðar, en storkuberg á Líparí-eyjum (í Tyrrenahafi norðan við Sikiley) hins vegar kalk-alkalínu syrpunni sem einkennir niðurstreymisbeltin.
2. ^ Um árið 877 sjá svar við spurningunni Hverjar eru nýjustu hugmyndir um aldur landnámslagsins og Eldgjárhrauna?

Mynd:

• Obsidian rocks, Landmannalaugar, Iceland. Imaggeo. Höfundur myndar Ragnar Sigurðsson. Birt undir Creative Commons Attribution-NonCommercial-ShareAlike 3.0 Unported leyfi. (Sótt 13.9.2023).

...